Tengwar (qya. litery) – pismo sarati stworzone przez Rúmila, udoskonalone przez Fëanora do postaci tengwaru. Jego nazwa pochodzi z quenyi i tłumaczy się ją jako litery.[1][2]
Informacje[]
Tengwar rozprzestrzenił się w Númenorze i w obszarach Śródziemia, gdzie porozumiewano się westronem i językiem elfów. Zapisuje się go za pomocą pędzelka lub pióra.
Budowa[]
Litery były ułożone w cztery serie (témar) i sześć rzędów (tyeller) oraz trzy rzędy liter dodatkowych (tehtar). Znaki składały się z trzonu (telco) i łuku (lúva). Formy 1, 2, 3, 4, były uznawane jako podstawowe formy – kolejne formy to tylko ich przekształcenia. Litera oznaczająca spółgłoskę to tengwa. Było trzydzieści sześć tengw. Samogłoski oznaczało się za pomocą akcentów, tzw. tehtarów, cyrkumfleksów oraz innych znaków diakrytycznych. Nazwy poszczególnych tengw oznaczają pierwszą spółgłoskę tego wyrazu np. t w tinco
Pismo Beleriandu[]
Pismo Beleriandu to specyficzny przykład zastosowania tengwaru do zapisu sindarinu. Sindarowie z Beleriandu na zachodzie Śródziemia, adaptując tengwar Fëanora do własnych potrzeb, zrezygnowali niemal całkowicie z tehtarów, oznaczając samogłoski tengwami. Jedyne zachowane tehtary to pojedyncza kropka nad nośnikiem (czasem używana dla oznaczenia dźwięku i), krótka tylda nad tengwą oznaczająca następujące w oraz dyftongi.
Zastosowanie tengwaru do zapisu języka polskiego[]
Zastosowanie tengwaru w języku polskim nie zostało podane przez Tolkiena, ani tym bardziej nie ma o tym wzmianki w żadnych opracowaniach, dlatego można teoretycznie zaproponować kilka różnych wariantów układu głosek. Dotyczy to zwłaszcza głosek specyficznych dla języka polskiego, ponieważ układ podstawowych spółgłosek mających swoje odpowiedniki w innych językach zazwyczaj nie podlega dyskusji.
Istnieją trzy główne metody zapisu:
- metoda przedstawiona na stronie Tengwar Fëanora,
- metoda Ryszarda "Galadhorna" Derdzińskiego,
- metoda Miszki (gdzie samogłoski są zapisywane jak w piśmie Beleriandu)[3]
Inskrypcja Jedynego Pierścienia zapisana w tengwarze
Ciekawostki[]
- Tengwar został użyty m.in. do zapisania Czarnej Mowy na Jedynym Pierścieniu.[4][5]
Linki zewnętrzne[]
- Tengwar Fëanora: alfabet elfów i ludzi – polska strona autorstwa MiMaSa, zawierająca między innymi sposoby zapisu tengwarem języka polskiego, angielskiego, quenyi i sindarinu.
Przypisy
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek E Pisownia i rodzaje liter
- ↑ J.R.R. Tolkien, red. Christopher Tolkien Historia Śródziemia t. XI, The War of the Jewels, „IV. Quendi and Eldar”
- ↑ http://tengwar.art.pl/tengwar/index.php
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, „Cień przeszłości”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, „Narada u Elronda”