Rohan (sind. Kraj Koni) – królestwo ludzi (Rohirrimów) rozciągające się między Górami Białymi, Iseną, Górami Mglistymi, Fangornem i Anduiną, na połaciach zielonego stepu. Założone została przez Éothéodów z Eorlem Młodym na czele, po zwycięstwie w Bitwie na polach Celebrantu 2510 TE, kiedy to namiestnik Gondoru, Cirion, nadał Eorlowi prowincję Calenardhon. Mieszkańcy Rohanu, Rohirrimowie, zwani byli Mistrzami Koni – hodowali oni wierzchowce, które nie miały sobie równych w całym Śródziemiu. Symbolem Rohanu był biały rumak na zielonym tle.
Historia[]
Powstanie[]
Początkowo ziemie Rohanu były częścią Królestwa Gondoru i nosiły nazwę Calenardhon. W 2510 TE namiestnik Gondoru, Cirion, przekazał je Éothéodom, po tym, jak ich wódz, Eorl, wsparł go w bitwie na polach Celebrantu.
Eorl, w zamian za ziemie, złożył przysięgę nad grobem Elendila, że zawsze zachowa sojusz z Gondorem i przybędzie mu na pomoc. Dla nowego królestwa została przypisana nowa nazwa. Ponieważ Éothéodzi byli świetnymi jeźdźcami, zaczęto ich nazywać Rohirrimami, a ich królestwo Rohanem lub też Marchią, sami mieszkańcy Rohanu mówili również o sobie Eorlingowie, czyli lud Eorla. Słowo Marchia oznaczało obszar graniczny służący ochronie terytoriów wewnętrznych.
Tenże człowiek po złożeniu przysięgi został koronowany na pierwszego króla Rohanu, jego lud jednak nie wyzbył się dawnego trybu życia i Rohirrimowie wciąż żyli w koczowniczym trybie życia, przenosząc się z jednego miejsca na drugie, hodując konie. Państwo Eorla obejmowało teren dawnej prowincji Calenardhon, granicą zachodnią były Wrota Rohanu prowadzące na zachód, na wschodzie granica biegła wzdłuż rzeki Limlight, jednej z dopływów wielkiej Anduiny, na południu granicą były Góry Białe oraz rzeka Mering, Rohan na południu sąsiadował z Gondorem, na wschodzie z Rhûnem, na zachodzie z Isengardem oraz z Dunlandem, na północy najbliższym sąsiadem było Lórien, kraj elfów. W granicach państwa znalazły się dwie twierdze Hornburg i zamieszkała przez umarłych Dunharrow.
Eorl jako król jednak nie prowadził koczowniczego trybu życia i swoją siedzibę i stolicę urządził w Aldburg, pierwszym rohańskim mieście, jednak miasto mu nie odpowiadało i zaczął szukać miejsca na nową, lepszą siedzibę, dlatego rozpoczął budowę nowej warowni Edoras z wielkim królewskim pałacem Meduseld, zwanym Złotym Dworem.
Pierwsza Wojna[]
Eorl miał na głowie ważniejsze sprawy niż budowa pałacu, granicom Rohanu zagrażali od wschodu zawsze wrodzy Easterlingowie, a od zachodu Dunlendingowie. Król Eorl Młody, pierwszy król Rohanu, zginął w bitwie na Płaskowyżu, w obronie wschodniej granicy w roku 2545 TE. Po jego śmierci rządy przejął jego syn, Brego, nowy król dokończył dzieła ojca i wygnał Easterlingów z ziemi Rohanu. Brego dokończył również budowę wspaniałego miasta Edoras i dworu Meduseld. Król Brego zmarł w 2570 roku TE, po jego śmierci tron miał przejąć najstarszy syn, jednak książę Baldor, w 2569 roku TE, zginął w twierdzy Dunharrow, był bardzo ciekawy, dokąd prowadzi Ścieżka Umarłych, i w czasie jednej z uczt ojca zarzekł się, że ją przejdzie. Tego samego roku wyruszył na ścieżkę i nigdy z niej nie wrócił, dlatego tron objął drugi syn Brega, Aldor.
Złoty Wiek[]
Już za panowanie trzeciego władcy Marchi Rohan osiągnął złoty wiek, a król Aldor okazał się bardzo dobrym władcą. Liczebność Rohirrimów ciągle rosła, rosło także ich bogactwo. Król Aldor zdobył dla Rohanu tereny Ered Nimras, jednak nie zrobił tego pokojowo – najpierw musiał pozbyć się z tego regionu rdzennych mieszkańców, czyli Dunlendingów. Za ten czyn Dunlendingowie znienawidzili Rohańczyków i stali się ich zagorzałymi wrogami. Król Aldor przeszedł do historii jako Aldor Stary, ponieważ rządził wyjątkowo długo, panował 75 lat w ciągu 101 lat życia. Po jego śmierci w roku 2645 TE tron przejął jego syn, Fréa, który obejmując władzę był już dosyć stary. Kontynuował on okres pokoju w kraju. Za jego czasów Rohan bogacił się i rozkwitał. Po 14 latach panowania król Fréa zmarł, a tron przejął jego syn, Fréawine, który kontynuował pokojową politykę ojca, doprowadzając Rohan do jeszcze większego rozkwitu. Po 21 latach panowania zmarł, a tron odziedziczył jego syn, Goldwine, który również poszedł w ślady ojca, zmarł w 2699 TE po 19 latach rządów, a tron po nim odziedziczył jego syn, Déor.
Najazdy Dunlendingów[]
Początek panowania Déora był podobny do panowania jego ojca, dziada i pradziada, jednak w 2710 roku na Rohan najechali Dunlendingowie, którzy osiedlili się w okolicach Isengardu. Król Déor wyprawiał się, aby ich przegnać, jednak z niewielkim skutkiem. Po jego śmierci w 2718 roku TE, rządy przejął jego syn, Gram. Przez całe swoje panowanie musiał zmagać się z coraz śmielszymi wypadami Dunlendingów w głąb Rohanu, był jednak sparaliżowany, bo atak szedł od strony Isengardu, a oblężenie tak potężnej twierdzy na pewno by się nie powiodło. Król Gram zmarł 2741 roku TE, a na tronie zastąpił go jego syn, Helm Żelaznoręki, który miał się stać ostatnim z pierwszej dynastii Eorla. Helm przez cały osiemnastoletni okres rządów zmagał się z najazdami Dunlendingów z zachodu i Easterlingów ze wschodu. Najazdy tych pierwszych były prowadzone przez ich nowego wodza, Wulfa – Rohhirima dunledingowskiego pochodzenia. Wulf był synem Freki. Ubiegał się o rękę córki króla Rohanu – Helma Żelaznorękiego. Kiedy jego ojciec obraził króla, musiał uciekać z kraju. Osiedlił się z pobratymcami na ziemiach za rzeką Iseną, do Dunlandu. Wulf zaatakował i zdobył większą cześć zachodniego Rohanu. W 2755 roku TE udało mu się zdobyć stolicę – Edoras – i zabić jednego z synów króla Helma – Haletha, król Rohanu musiał wycofać się do zbudowanej przez Gondorczyków twierdzy Hornburg. Helm umarł z wyziębienia razem ze swym ostatnim synem w 2759 roku TE, w obronie tejże twierdzy. Twierdza Hornburg po śmierci Helma została nazwana na jego cześć Helmowym Jarem.
Druga Dynastia[]
Pomimo że twierdzę utrzymano, to straty były ogromne. Ponadto król nie pozostawił żadnego dziedzica. Postanowiono więc wynieść na tron siostrzeńca króla Helma, Fréaláfa. Nowy król zapoczątkował drugą dynastię rodu Eorla. Zaraz po koronacji wyruszył ze swej twierdzy Dunharrow, z pomocą armii sojuszniczego Gondoru przybył do Helmowego Jaru i rozbił najeźdźców. Zabił ich wodza Wulfa. Następnego roku udało mu się odzyskać Edoras, a resztki Dunlendingów wypędzono z terenów Rohanu aż za Isengard. W tym samym czasie Isengard wybrał na swoją siedzibę potężny czarodziej, Saruman. Fréaláf szybko wykorzystał ten fakt i nawiązał przyjazne stosunki z czarodziejem. Ten bardzo pomógł Rohirrimom w czasie jednej z klęsk głodowych. Po śmierci króla w 2798 roku TE na tron wstąpił jego syn, Brytta, który szybko zdobył sobie przydomek Léofa, to znaczy umiłowany. Był bardzo hojnym władcą i chętnie wspomagał każdego w potrzebie. Rohanowi jednak zaczęły zagrażać bandy orków, którzy próbowali wedrzeć się do Kraju Koni, po Wojnie Krasnoludów z Orkami. Orkowie uciekali masowo z Gór Mglistych do Gór Białych. Po 44 latach rządów nad Rohanem Brytta zmarł, oddając tron synowi Waldzie. Walda służył w armii ojca i walczył przeciwko orkom, i kiedy wstąpił na tron 2842 roku TE, pragnął dokończyć dzieła. Jeszcze tego samego roku rozgromił ich. Pomimo że uważano Rohan za kraj wolny od orków, wielu z nich kręciło się jeszcze po stepach Marchii. Sam król Walda został przez nich zabity w warowni Dunharrow w 2851 roku TE. Po jego śmierci tron przejął jego syn, Folka.
Nowy król był znany ze swojego zamiłowania do polowań, jednak po śmierci ojca złożył uroczystą przysięgę, że nie zapoluje dopóki nie wygna wszystkich orków z ziemi Rohanu. Przez cały okres trzynastoletniego panowania oczyszczał Rohan z orków, a kiedy mu się to w końcu udało, wyruszył na swoje upragnione polowanie, które stało się jego ostatnim. W czasie polowania zaatakował go dzik z Everholt. Król zdołał zabić zwierzę, ale sam zginął od ran. Po jego śmierci tron przejął w 2864 roku TE jego syn, Folkwin.
Król Folkwin odbił regiony pomiędzy rzeką Iseną i Adorn od Dunlendingów. W 2885 roku TE Gondor najechali Haradrimowie. Był on jednak zbyt słaby, aby dać sobie z nimi radę samodzielnie i namiestnik Gondoru, Túrin II, wezwał na pomoc Rohan. Folkwin dotrzymał przysięgi Eorla. Sam już był zbyt stary na wojny, więc wysłał swoich dwóch synów, Folkreda i Fastreda, razem z armią Rohanu na południe. Potężne wojsko Rohańczyków i Gondorczyków odparło Haradrimów, jednak Rohan poniósł w tej walce wielkie straty. Obydwaj książęta zginęli. Po wojnie namiestnik Túrin II był zmuszony wypłacić królowi Folkwinowi ogromną sumę złota w zamian za poświęcenie Rohirrimów. Król Folkwin zmarł w 2903 roku TE, pozostawiając tron swemu trzeciemu synowi, Fengelowi.
Wojna o Pierścień[]
W czasie Wojny o Pierścień Rohanem rządził jego siedemnasty król, Théoden. Wtedy też kraj ten prowadził zaciekłą wojnę z Isengardem. Rozegrała się Pierwsza bitwa u brodów na Isenie, podczas której zginął Théodred, syn króla, oraz Druga bitwa u brodów na Isenie. Do historii weszła także bitwa o Rogaty Gród, rozegrana w nocy z 3 na 4 marca 3019 roku, kiedy to Rohirrimowie, przy wsparciu huornów z Fangornu, rozgromili szturmujące twierdzę wojska Sarumana. Wojska Rohanu brały też udział w bitwie na Polach Pelennoru, gdzie doprowadziły do klęski armii Saurona. W batalii poległ jednak król Théoden. Rohirrimowie wsparli Gondor także w bitwie pod Morannonem.
Geografia[]
Prowincje i krainy geograficzne Rohanu stanowiły:
- Emnet Wschodni
- Emnet Zachodni
- Wschodnia Bruzda
- Zachodnia Bruzda
- Zachodnia Marchia
- Wschodnia Marchia
- Fałd
Jego znane miejscowości to:
- Edoras – stolica Rohanu.
- Aldburg – jedna z najstarszych osad Rohanu, była stolica.
- Helmowy Jar – warownia położona w południowej części Rohanu.
- Dunharrow – górska twierdza, położona we wschodniej części Ered Nimrais.
- Upbourn – wioska na południe od Edoras.
- Underharrow – wioska nieopodal Upbourn.
Granicę pomiędzy Rohanem a Gondorem stanowi rzeka Mering, a między Isengardem – Isena.
Organizacja wojska[]
Podstawową jednostką organizacyjną był éored, który składał się wyłącznie z doświadczonych jeźdźców, w czasach króla Folkwina liczył nie mniej niż 120 wojowników. Jeden taki oddział stanowił jedną setną Pełnego Zaciągu Jeźdźców Rohanu (oprócz Drużyny Królewskiej). Pełny zaciąg był określany mianem Éoherë.
Najwyższym stopniem wojskowym był marszałek Marchii, który pełnił także funkcję zastępcy króla. Pierwszy marszałek kontrolował Ziemie Królewskie i Edoras, a także dowodził zaciągiem ze stolicy, okolicznych terenów i niektórych terenów Marchii Wschodniej i Zachodniej. Marszałkowie drugi i trzeci nie mieli stale określonych obowiązków, rozdzielane były one według potrzeby. W czasie wojny lub rozruchów każdy z nich miał do dyspozycji w razie pilnej potrzeby jeden éored, który stacjonował w grodzie marszałka.
W 3019 roku Trzeciej Ery drugim marszałkiem był Théodred, mający siedzibę w Helmowym Jarze i sprawujący pieczę nad Marchią Zachodnią. Trzecim marszałkiem był natomiast Éomer, który doglądał Marchii Wschodniej z Aldburga. Nie było pierwszego marszałka, jednak jego funkcję pełnił Elfhelm, mający pod rozkazami garnizon Edoras. Po śmierci Théodroda Erkenbrand nieoficjalnie przejął dowództwo nad Zachodnią Marchią. Mógł on w razie niebezpieczeństwa zwołać wszystkich ludzi zdolnych do noszenia broni. Éomer po wypuszczeniu z więzienia zaczął pełnić funkcję pierwszego marszałka. W czasie bitwy na Polach Pelennoru dowodził on królewskim éoredem, Elfhelm poprowadził pierwszy éored Marchii Wschodniej, natomiast Grimbold, jako nietytułowany trzeci marszałek, kierował zaciągiem Marchii Zachodniej.
Po tym jak Éomer koronował się na króla, Erkenbrand został marszałkiem Zachodniej Marchii, a Elfhelm Wschodniej, usuwając tym samym ich numerację. Stworzył również stanowisko wicekróla, który to rządził państwem podczas wyprawy wojennej króla, albo jego choroby i starczej niedołężności.[1]
Królowie Rohanu[]
Po tym kiedy Eorl Młody osiadł wraz z Rohirrimami na terenie podarowanym przez namiestnika, przyjął on tytuł króla Rohanu, choć szerzej królów Rohanu tytułuje się władcami bądź królami Marchii (od słowa Rohan, co znaczy Marchia). Królowie Rohanu używają również pośrednich tytułów takich jak: władca Rohirrimów, król Eorlingów, władca Meduseld. Rohanem od początku władają potomkowie Eorla Młodego, tylko jego potomkowie zasiadali na tronie Marchii. W Rohanie obowiązuje jasne prawo sukcesji, jest to sukcesja salicka, tron mogą dziedziczyć jedynie potomkowie płci męskiej. Tron dziedziczony jest z ojca na syna, w przypadku jeżeli i on nie żyje, tron dziedziczy najbliższy potomek Eorla.
Pierwsza dynastia rodu Eorla[]
Pierwsza dynastia Eorla zawiera listę królów Rohana bezpośrednio wywodzących się od Eorla, potomków dziedziczących z ojca na syna.
- Eorl Młody (TE 2510 - TE 2545) – pierwszy król Rohanu,
- Brego (TE 2545 - TE 2570) – drugi król Rohanu,
- Aldor Stary (TE 2570 - TE 2645) – trzeci król Rohanu,
- Fréa (TE 2645 - TE 2569) – czwarty król Marchii,
- Fréawine (TE 2569 - TE 2680) – piąty król Marchii,
- Goldwine (TE 2680 - TE 2699) – szósty król Rohanu,
- Déor (TE 2699 - TE 2718) – siódmy król Marchii,
- Gram (TE 2718 - TE 2741) – ósmy król Rohanu,
- Helm Żelaznoręki (TE 2741 - TE 2759) – dziewiąty król Rohanu.
Druga dynastia rodu Eorla[]
W wyniku śmierci Helma Żelaznorękiego oraz jego synów w czasie oblężenia Helmowego Jaru, wygasła bezpośrednia linia potomków Eorla, linia męska, od tej pory Marchią mieli władać potomkowie po kądzieli, siostrzeniec króla Helma Fréaláf, syn Hildy.
- Fréaláf (TE 2759 - TE 2798) – dziesiąty król Rohanu, pierwszy z drugiej dynastii,
- Brytta (TE 2798 - TE 2842) – jedenasty władca Marchii,
- Walda (TE 2842 - TE 2851) – dwunasty władca Rohanu,
- Folka (TE 2851 - TE 2864) – trzynasty władca Marchii,
- Folkwin (TE 2864 - TE 2903) – czternasty król Rohanu,
- Fengel (TE 2903 - TE 2953) – piętnasty król Rohanu,
- Thengel (TE 2953 - TE 2980) – szesnasty król Marchii,
- Théoden (TE 2980 - TE 3019) – siedemnasty król Rohanu.
Trzecia dynastia rodu Eorla[]
W czasie Wojny o Pierścień zginął jedyny syn króla Théodena, Théodred, drugi marszałek Marchii. Po jego śmierci Théoden ogłosił swym następcą swego siostrzeńca, Éomera, syna Éomunda i Théodwiny. Tym sposobem władze ponownie objeli męscy potomkowie Eorla, gdyż Éomund był męskim młodszym potomkiem trzeciego króla Rohanu. Tym samym w Éomerze płynęła krew i pierwszej i drugiej dynastii.
- Éomer (TE 3019 - CE 63) – osiemnasty król Rohanu
- Elfwine (CE 63 - CE ?) – dziewiętnasty i ogólnie ostatni znany władca Marchii
Etymologia[]
Sindarińskie słowo Rohan, oznaczające "Marchię", po raz pierwszy zastosował Hallasa, syn i następca Ciriona[2]. Słowo pochodzi prawdopodobnie od słów roch ("koń") i końcówki -an(d) – oznaczającej "kraj"[3]. Jest to więc dosłownie "Kraina Jeźdźców", co dla Gondorczyków zapewne oznaczało patrolowanie obszarów zewnętrznych.
Znani mieszkańcy[]
Rohan | |
---|---|
Adorn • Białe Góry • Dunharrow • Dunland • Edoras • Emnet Wschodni • Emnet Zachodni • Fangorn • Glandin • Helmowy Jar • Isena • Mering Stream • Rzeka Entów • Sarn Gebir • Snowbourn • Stary Gościniec Południowy • Wrota Rohanu |
Przypisy
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Cirion i Eorl. Przyjaźń Gondoru z Rohanem”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Cirion i Eorl. Przyjaźń Gondoru z Rohanem”, „Cirion i Eorl”
- ↑ Słownik Parf Edhellen, hasło "rohan", https://www.elfdict.com/w/rohan (dost. 27.8.2016)