| “ | Jest strażnikiem Domów Umarłych i on to zwołuje duchy poległych. Niczego nie zapomina i wie o wszystkim, co dopiero ma się stać w przyszłości, z wyjątkiem spraw, których Iluvatar sam jeszcze nie rozstrzygnął. Námo jest Sędzią wśród Valarów. | ” |
—Silmarillion, Valaquenta: Valarowie. | ||
Námo (Mandos; qya. sędzia) – Valar, starszy z braci Fëanturi („Władcy Dusz”), brat Nienny i mąż Vairë.
Mieszka w Mandosie, od tej krainy pochodzi jego imię. Pilnuje tu Domów Umarłych. Jest sędzią i zna dokładnie przeszłość i przyszłość świata, z wyjątkiem spraw, których nie rozstrzygnął sam Eru Ilúvatar. Często wiązany z Manwë. Razem mają największe pojęcie o wszystkich sprawach Ardy i Valarów. Jest jasnowidzącym, wypowiedział dwie przepowiednie, zwane Pierwszą i Drugą Przepowiednią Mandosa. Pierwsza z nich dotyczy skutków ucieczki Ñoldorów, druga końca czasów i bitwy Dagor Dagorath.
Mandos uchodzi za najbardziej posępnego, aczkolwiek nie znaczy to, że jest pod urokiem cienia czy zła. To bardziej jego natura, osobowość, cząstka wielu stron Ilúvatara.
Historia[]
Podczas jednej z pierwszych narad Valarów istniała obawa, że dzieci Ilúvatara przyjdą w ciemności. To Mandos wyjaśnił, iż ich losem jest kochać gwiazdy. To skłoniło Vardę do przygotowania ich.
Po tym, jak Melkor został obalony w Wielkiej Bitwie Potęg, Valarowie debatowali nad tym, czy wezwać Elfy do Amanu. Chociaż niektórzy, tacy jak Ulmo, uważali, że Elfy powinny pozostać w Śródziemiu, Valarowie postanowili wezwać Elfy. Wtedy Mandos przerwał milczenie słowami: "A więc wyrok zapadł!"
Gdy doszło do niepokojów wśród Noldorów i Fëanor dobył miecz przeciwko Fingolfinowi, Mandos był obecny na radzie, gdy Fëanor był przesłuchiwany za swoje czyny. Choć ujawniono, że Melkor zasiał ziarno niezgody, Mandos nie pozwolił, by wyniosłe czyny Fëanora pozostały bezkarne. Dlatego wygnał Fëanora z Tirionu na 12 lat, pozwalając mu wrócić tylko wtedy, gdy ktoś mu wybaczy. W tym momencie Fingolfin zaoferował, że to zrobi.
Gdy Ñoldorowie wędrowali przez Araman, Mandos (lub któryś z jego sług) wygłosił przepowiednię i klątwę zwaną Przeznaczeniem Noldorów, co skłoniło Finarfina i część jego szczepu do zawrócenia do Amanu. Ta klątwa uniemożliwiła ostateczne zwycięstwo Noldorów w wojnach w Beleriandzie.
Gdy zmarł Beren, Lúthien śpiewała Mandosowi niezwykle przejmującą pieśń, która poruszyła serce Valara, dzięki czemu zakochani mogli wrócić do życia.
Mandos był przeciwny przyjęciu Eärendila i uznaniu jego prośby, jednak Manwë nie posłuchał go i pozwolił zadecydować Eärendilowi i jego żonie, do jakiej rasy chcą być zaliczani.
Drzewo genealogiczne[]
Etymologia[]
Námo w quenyi oznacza „Sędzia” lub „Wydający rozkazy”, od rdzenia NAM.
Mandos to imię w quenyi oznaczające „Zamek Opieki”. Pochodzi od wczesnego elfickiego Mandostŏ.
W poprzednich Etymologiach Mandos tłumaczono jako „Ten, który więzi; Ten, który krępuje”, co pochodzi od rdzenia MBAD. Należy zauważyć, że tutaj Mando został wyobrażony jako rzeczywiste imię właściwego Valara (nie jego królestwa). W tej koncepcji forma Mand-os (od Mand-osse) jest „wydłużoną” formą oznaczającą „Straszliwy Więziennik”. Noldorinskie imiona dla Mandosa to Bannos („Straszliwy Więziennik”) i Badhor / Badhron („sędzia”).
W staroangielskich tłumaczeniach Eriola Mandos jest określany jako Nefrea „Władca Trupów” i neoaerna hlaford „Władca domów zmarłych”.
Inne wersje legendarium[]
We wczesnym legendarium jego prawdziwe imię brzmiało Vê[1].
Christopher Tolkien zauważa, że we wczesnej wersji Legendarium Mandos wykrzykuje proroctwa, ale nie pełni funkcji "Sędziego Valarów” jak w późniejszym Silmarillionie. Jego żoną była Fui Nienna, a on sam miał psa o imieniu Gorgumoth.
Przypisy
| Valarowie | Manwë • Ulmo • Aulë • Oromë • Námo • Irmo • Tulkas |
|---|---|
| Majarowie | Eönwë • Ilmarë • Ossë • Uinena • Salmar • Meliana • Ariena Tilion • Curumo • Olórin • Aiwendil • Alatar • Pallando |
| Pomocnicy | Duchy powietrza • Duchy wody • Duchy ognia • Duchy cienia |
| Siły ciemności | |
| Valarowie | Morgoth |
| Majarowie | Sauron • Gothmog • Zguba Durina • Ungolianta |
Bibliografia[]
- J.R.R. Tolkien, Silmarillion