Moria

Moria
Informacje
Typ	Kopalnia Miasto-państwo
Lokalizacja	Góry Mgliste
Mieszkańcy	Krasnoludowie Orkowie Zguba Durina
Okres istnienia	Od Era Drzew
Inne nazwy	Casarrondo Hadhodrond Khazad-dûm Phurunargian

Moria (sin. czarna jama) lub Khazad-dûm (kh. Sale Krasnoludów) − najstarsza i największa z krasnoludzkich siedzib w Śródziemiu. Najważniejsze i najsłynniejsze miejsce w społeczności tej rasy. Miała postać zespołu kopalń, komnat i szybów położonego w podziemiach Gór Mglistych. Jedyne wyjścia stanowiły Brama Zachodnia i Wschodnia. Istniało także tajemne przejście − Nieskończone Schody, o których istnieniu później zapomniano.

Geografia

Miasto znajdowało się w podziemiach Gór Mglistych na zachód i nieco na północ od Lothlórien. Górowały nad nim i z daleka znaczyły jego położenie trzy szczyty: Celebdil, Fanuidhol i Caradhras. Miasto leżało praktycznie na trasie przebiegającej przez góry, poprzez Bramę Czerwonego Rogu. Teoretycznie można było ja skrócić poprzez Morię idąc w poprzek góry - jednak z racji na zawiłość korytarz byłoby to niekorzystne. W dolinach strumieni spływających po obu stronach gór - Sirannonu i Dimrillu istniały bramy do Morii, które umożliwiały przez wieki komunikację z siedzibami elfów. Żywsze stosunki łączyły jednak krasnoludów z elfami z Eregionu na zachodzie niż z Lorien na wschodzie.

Charakterystyka

Główna brama do podziemi (zwana Bramą Dimrill) usytuowana była około milę powyżej Jeziora Zwierciadlanego w dolinie Azanulbizar, po wschodniej stronie gór. Po szerokich stopniach dochodziło się do potężnych wrót wzmocnionych dwoma potężnymi słupami. Tylne wejście (zwane Bramą Hollinu) stanowił tunel niewiele wyższy od człowieka zakończony Drzwiami Durina. Wejście to w dawnych czasach otwarte pod koniec Trzeciej Ery zostało zamknięte, a do odczytania potrzebne było rozwiązanie zagadki i wypowiedzenie słowa "mellon" (czyli przyjaciel). Za tunelem były schody i długie rozgałęziające się korytarze.

Same podziemia podzielone były na połączone ze sobą ciągami schodów poziomy oraz sale i rozciągały się na przestrzeni około 40 mil, a przejście zajmowało 3 dni. Trzon najstarszej części stanowiło 7 poziomów, z których 6 zlokalizowanych było powyżej głównej bramy. Za bramą, znajdował się obszerny przedsionek, a następnie Pierwsza Sala skierowana na zachód, rozświetlona licznymi szybami doprowadzającymi światło słoneczne. Z niej korytarz i schody (ok. 1/4 mili) prowadziły o poziom niżej po skręcie w prawo do Sali Drugiej (skierowanej na północ) z przecinającą ją głęboką rozpadliną, przez którą przerzucony był wąski most bez poręczy o szerokości 1 osoby. Miejsce to stanowiło zabezpieczenie - rodzaj wewnętrznej fosy broniącej dostępu do dalszych regionów. Po drugiej stronie Mostu strop podparty był dwoma szeregami wielkich filarów wyciosanych na kształt olbrzymich drzew, których konary podtrzymywały sklepienie. Z sali tej rozchodziły się przynajmniej dwie drogi do licznych korytarzy i sal na kolejnych poziomach. Sala 21, o ścianach z czarnego kamienia, zlokalizowana na 7 poziomie posiadała 4 wyjścia, na 4 strony świata. Na północ mieściła się sala Mazarbul, posiadająca komin po wschodniej stronie doświetlający komnatę, a połączona była z niewielką komnatą kronik. Salę Mazarbul obrał sobie Balin za główną kwaterę i tu też został umieszczony jego grobowiec po tragicznej śmierci od strzały orka. Wyjście na zachód prowadziło do zachodniej bramy.

Oprócz skrzydła północnego zapewne były jeszcze inne. Istniały też na pół legendarne Nieskończone Schody, będące gigantyczną budowlą wiodący z najniższych poziomów miasta aż do szczytu Celebdil. Poza 7 głównymi poziomami mieściła się sieć mniej reprezentacyjnych tuneli i sal zwanych podziemiami. W trzecim podziemiu mieściła się w dawnych czasach Górna Zbrojownia. Jeszcze niżej istniały sztolnie kopalń mithrillu, skierowane głównie na północ i zachód docierające do podziemnych jaskiń sięgających głęboko do wnętrz ziemi. Miejsc tych krasnoludowie nie zbadali w całości, a zamieszkane były przez potwory z dawnych epok. To stamtąd przywędrował barlog, który okazał się Zgubą Durina i doprowadził Gandalfa do spadku w przepaść.

Najczęstsze zdobienia - rzeźby krasnoludów

Drzwi do komnaty z Grobem Balina

Khazad dum (graf. Ralph Damiani)

Historia

Przed Trzecią Erą

Historia Morii sięga Lat Drzew. Wtedy to jeden z praojców krasnoludów, Durin Nieśmiertelny, natrafił na górskie jezioro, w którego toni ujrzał dookoła swojego odbicia koronę; ochrzcił je mianem Jeziora Zwierciadlanego i obrał to miejsce na siedzibę swojego rodu. Khazad-dûm okazał się zasobny w klejnoty i złoża metali, ale największym jego skarbem był podobny z wyglądu do srebra mithril. Początkowo miasto było otwarte jedynie na wschodnią stronę gór, a tutejsze krasnoludy prowadziły handel głównie z pobratymcami ze wschodu i północy, lecz także z ludźmi z Doliny Anduiny. Dopiero na przełomie pierwszego i drugiego tysiąclecia Drugiej Ery poprowadzono stały szlak do miasta z Ost-in-Edhil w Eregionie, a krasnoludy wykuły w ścianie gór Zachodnią Bramę, stworzoną z pomocą elfów i najczęściej szeroko otwartą na znak gościnności.

Do rozwoju Khazad-dûm przyczynili się także mieszkańcy zniszczonych podczas upadku Beleriandu starych krasnoludzkich twierdz Belegost i Nogrod w Górach Błękitnych, zasilający populację miasta w początkach Drugiej Ery.

Po ukryciu przez Celebrimbora swych dzieł przed Sauronem powstał konflikt pomiędzy Ñoldorami a Władcą Pierścieni. Zakończył się śmiercią Celebrimbora i zrujnowaniem Eregionu, a sam Sauron wszedł w posiadanie (obok dziewięciu pierścieni ludzi) siedmiu pierścieni krasnoludów, które pod koniec drugiego tysiąclecia Drugiej Ery ofiarował ojcom wszystkich krasnoludzkich rodów. Według wierzeń Krasnoludów Durin III, władca Khazad-dûm, wspierający elfów podczas wojny, otrzymał jednak swój pierścień nie za pośrednictwem Saurona, a bezpośrednio od kowali elfów (jakkolwiek nadal podlegał on jego złym wpływom). Bramy samego miasta zostały w porę zamknięte przed armiami Mordoru i nie ucierpiało ono podczas konfliktu.

Podczas Wojny Ostatniego Sojuszu Krasnoludy z Morii pod przywództwem króla Durina IV walczyli po stronie elfów i ludzi z Númenoru.

Trzecia Era

W Trzeciej Erze populacja miasta nadal była znaczna, jakkolwiek nieustannie malała. Oprócz tego mieszkańcy w poszukiwaniu mithrilu drążyli ziemię coraz głębiej − na własną zgubę. W 1980 roku TE wyzwolili przyczajonego od końca Pierwszej Ery pod korzeniami Caradhrasu Balroga. Zabił on króla Durina VI (odtąd krasnoludy wspominali o nim jako o Zgubie Durina) oraz jego syna Náina I i po trwającej rok wojnie przepędził wszystkich mieszkańców miasta. Pierścień władców Khazad-dûm ocalał jednak i pozostał w posiadaniu potomków królewskiej linii na wygnaniu. W ciągu następnych stuleci spustoszona Moria została zamieszkana przez Orków, Trolle i inne siły zła z czeluści świata.

W zbiorniku wodnym utworzonym przez zatamowane wody Sirannonu osiedlił się także strzegący Zachodniej Bramy Czatownik. Obie te inwazje, jak również wcześniejsze przebudzenie Balroga, przypisywano woli powracającego do potęgi Saurona.

Nieszczęścia prześladowały krasnoludów także poza Morią i w 2790 roku TE Thrór, spadkobierca linii Durina, oddawszy uprzednio swój pierścień synowi, w zahaczającej o szaleństwo desperacji wkroczył samotnie do miasta. Thrór został zabity przez przywódcę orków zamieszkujących w podziemiach, lecz wieść o śmierci spadkobiercy rodu Durina wywołała płomień zemsty wśród jego pobratymców. Po trzech latach zbrojeń i sześciu latach zaciętej wojny krasnoludy, zgromadziwszy wielkie siły, stanęli do ostatecznej bitwy z Goblinami w rozciągającej się przed Wschodnią Bramą Morii dolinie Azanulbizar. Armię goblinów kosztem wielkich strat zniszczono, ale Krasnoludom brakowało sił, aby utrzymać w swoich rękach starą siedzibę. Przed zajęciem miasta wstrzymywała ich także ciągła obecność Balroga.

Zostawione w spokoju gobliny ponownie się rozrastały. Większość z nich wyginęła w 2941 roku TE podczas Bitwy Pięciu Armii, pomimo tego zdołali jednak wyprzeć krasnoludów pół wieku później, gdy w 2989 roku do Morii przybył Balin i założył tam kopalnie. Gobliny wycofały się wówczas do głębszych jaskiń, ale po pięciu latach przypuściły atak i zabiły wszystkich krasnoludów, odcinając im wpierw obie drogi ucieczki z miasta.

W 3019 roku do miasta wkroczyła od zachodu Drużyna Pierścienia. Przy zachodniej ścianie wędrowcy zaatakowani zostali przez Czatownika, w wyniku czego zrujnowana została Zachodnia Brama Morii. Pomimo niezakłóconej przez następne dwa dni przeprawy we wschodnich rejonach kopalni Drużynę zaatakowali orkowie wraz ze Zgubą Durina. Gandalf ocalił towarzyszy, lecz sam spadł za Balrogiem z Mostu Khazad-dûm, wąskiej przeprawy nad przepaścią zabezpieczającą miasto przed napaścią ze wschodu. Reszta Drużyny uciekła do lasu Lórien, gdzie ścigające ich gobliny zostały wybite przez elfów. Walka Gandalfa z barlogiem doprowadziła do zniszczenia Nieskończonych Schodów i śmierci czarodzieja.

Czwarta Era

Istnieje kilka wskazówek sugerujących, że za czasów Durina VII Krasnoludy opuściły Erebor i pomimo zniszczeń zasiedliły Morię w Czwartej Erze. Jedną z nich może być fakt, iż na miejscu zburzonej (...) bramy w Minas Tirith Krasnoludy wykuły nową, z mithrilu i stali, podczas gdy o mithrilu zostało powiedziane, że znaleźć go można na całym świecie tylko w Morii.

Nazwy

Pierwotna nazwa Morii brzmiała: Uruktharbun. Być może należy ją przetłumaczyć "Kraina ludzi z kilofem" (uruk-tharb-un, gdzie urk, uruk - kilof, kilofa - jest zmniejszeniem znaczenia burk, buruk - topór, toporu).

Nazwa miasta oznacza dosłownie Sale Krasnoludów.

• Khazad-dûm (khuzdul)
• Casarrondo (quenya)
• Hadhodrond (sindarin)
• Phurunargian (org. westron)
• Dwarrowdelf (tłum. westron)

Od czasu opuszczenia miasta w Trzeciej Erze upowszechniło się jego sindarińskie miano Moria (czarna otchłań).