Mordor (sind. Ciemny Kraj) – nieurodzajny kraj w Śródziemiu, zamieszkiwany przez złe moce, którego władcą był Sauron. Mordor był wielką potęgą zarówno w Drugiej jak i pod koniec Trzeciej Ery Słońca, z czego pod koniec każdej z nich przeżył druzgocące klęski. To właśnie po ostatecznej porażce Saurona w Wojnie o Pierścień został na zawsze uwolniony od cienia Czarnego Władcy i nie stanowił już zagrożenia dla Wolnych Ludów.
Położenie[]
Leżał na wschód od Gondoru i Wielkiej Rzeki Anduiny, na zachód od Rhûnu, na południe od Rhovanionu oraz na północ od Haradu. Oznacza to, że leżał mniej więcej w centralnej części Śródziemia.
Mordor z trzech stron był otoczony łańcuchami górskimi: ze strony południa i zachodu był ochraniany przez Ephel Dúath (Góry Cienia), a północnej granicy broniły Ered Lithui (Góry Popielne). Natomiast na wschodzie Mordoru znajdowały się Stepy Rhûn, jednakże krainy wschodu były przyjazne Czarnemu Władcy i czciły go w okresie jego świetności. Sauron więc nie musiał się obawiać ataku ze wschodu.
Regiony[]
Mordor składał się z trzech głównych części: równiny Gorgoroth, krainy Núrn oraz pustyni Lithlad i półpustynnych terenów na wschodzie.
Gorgoroth leżał w północno-zachodniej części Czarnego Kraju. Była to nieżyzna, uboga równina, w jej środku leżała Oroduina (Góra Przeznaczenia), chmury dymu i pyłów tego wulkanu sprawiał, że ciężko było czemukolwiek rosnąć w takim cieniu. Pomimo tego, w krainie było stosunkowo chłodno. Ciężko było tutaj o jakąkolwiek wodę. W najbardziej wysuniętym na północny zachód punkcie Gorgoroth znajdowała się kotlina Udûn, efekt zetknięcia Gór Cienia i Gór Popielnych.
Núrn był najżyźniejszym regionem w całym dominium Ciemności. Nazywana był przez niektórych spichlerzem Mordoru. Składała się ona głównie z rozległych pól, na których uprawiane było zboże. Po środku znajdowało się Morze Núrnen, do którego wpadały cztery największe rzeki w Mordorze. Tutaj umieszczani byli Niewolnicy Mordoru, którzy pracowali na roli.
Lithlad był obszarem, o którym niewiele wiadomo poza tym, że był to obszar pustynny i półpustynny. Na wschód od niej znajdowały się szerokie Stepy Rhûn.
Historia[]
Wczesne lata[]
Morgoth wypiętrzył Górę Przeznaczenia już w Pierwszej Erze.[1] W Czarnym Kraju zamieszkała Szeloba uciekająca z Beleriandu przed armiami Valarów podczas Wojny Gniewu.
Druga Era[]
Sauron przybył do Mordoru dopiero około 1000 roku Drugiej Ery. Odnowił tam swoją potęgę z czasów Dawnych Dni, ściągając ku swemu krajowi wielu Orków i innych plugawych stworzeń, a także przyjmując hołd od Ludzi Wschodu, którzy byli skłonni oddawać mu cześć. Rozpoczął wtedy także budowę swojej siedziby – Barad-dûr, która trwać miała jeszcze 600 lat.
W roku 1600 DE Sauron wykuł Jedyny Pierścień, przelał w nim swoją potęgę i z jego pomocą miał zdominować Śródziemie. To właśnie z pomocą tego artefaktu wzmocnił konstrukcje Barad-dûr, najpewniej wtedy powstała także Czarna Brama.
Wojna Elfów z Sauronem[]
Następne prawie sto lat Sauron zbroił się, zbierając ogromne zastępy na planowaną wojnę z Eregionem, gdzie przebywały inne Pierścienie Władzy, których Elfowie nie chcieli oddać Sauronowi. W 1693 armia Mordoru wyruszyła z Morannonu. Czarny Władca podbił Eregion i odzyskał Szesnaście Pierścieni, a następnie zamierzał zająć cały Eriador. Udałoby mu się to, gdyby nie flota Númenorejczyków, która przybyła na pomoc Królestwu Lindonu. Ostatecznie oddziały wschodu zostały rozbite przez wojska zachodu w Bitwie o rzekę Lhûn oraz dwóch decydujących starciach, Bitwie u Brodu Sarn i Bitwie nad rzeką Gwathló.
Ciemne Lata[]
Następne wieki Sauron skupiał się na poszerzaniu swojej władzy i autorytetu. Zdobywał oddanie i cześć wielu Ludów Easterlingów i Haradrimów,[2] zamieszkujących obszaru Rhûn czy Haradu. Namawiał ich do najazdów do pokojowo nastawionych ludów zamieszkujących inne obszary, którzy cenili sobie niezależność. W okresie Ciemnych Lat w Mordorze pojawiły się także Nazgûle, które stały się najwierniejszymi z sług Czarnego Władcy.
Pod koniec Drugiej Ery Sauron ogłosił się Królem Ludzi. Nie spodobało się to Ar-Pharazônowi, który chciał poskromić rywala i przywrócić sobie dobre imię, które skalał Władca Ciemności swoim roszczeniem. Król Númenoru na czele swej floty wylądował w Umbarze i pomaszerował dalej na Mordor. Słudzy Ciemności, widząc potęgę Ludzi Zachodu, zaczęli opuszczać swojego pana. On zaś, wiedząc że nie może pokonać Númenorejczyków na polu bitwy, postanowił dokonać ich destrukcji od środka, poddał się więc władcy Númenoru.
Następne lata Sauron spędził na Númenorze, jako zakładnik. W tym czasie Mordor był sparaliżowany i nic nie wiadomo o jakichkolwiek działaniach prowadzonych z tamtego miejsca. Zapewne Upiory Pierścieni starały się utrzymać porządek i chwilowo przejęły w nim władzę. Natomiast Czarny Władca wykorzystał swoją siłę manipulacji, by wspiąć się po społecznej drabinie i w krótkim czasie stał się doradcą Króla. Namówił monarchę do ataku na Valinor, co doprowadziło do Upadku Númenoru. Podczas tego kataklizmu Sauron utracił fizyczną powłokę i powrócił do swojego kraju, by tam odzyskiwać siły z pomocą Pierścienia.
Ostatni Sojusz[]
Po upadku swojej ojczyzny Wierni Númenorejczycy pod przywódctwem Elendila założyli w Śródziemiu Królestwa Gondor i Arnor. Na nieszczęście Dúnedainów pierwsze z nich leżało u podnóży Czarnego Kraju. Sauron zapałał gniewem, gdy dowiedział się, że jego znienawidzeni wrogowie przetrwali klęskę. Orodruina znów wybuchła i wtedy Gondorczycy nadali jej nazwę Amon Amarth – Góra Przeznaczenia. Ta erupcja była symbolem ponownego wzrostu potęgi Czarnego Władcy, który zbierał ogromne wojska hołdowne ze wschodu i południa, skąd dodatkowo zyskał wsparcie Czarnych Númenorejczyków. Najpierw siły zła zdobyły Minas Ithil, a rosnące w nim Białe Drzewo zostało zniszczone. Isildur, syn Elendila, jednak uciekł i zabrał ze sobą sadzonkę Drzewa. Jego osamotniony brat Anárion bronił Osgiliath i zdołał odepchnąć nieprzyjaciela w góry.
Tymczasem na północy Elendil i Gil-Galad zawiązali Ostatni Sojusz, który miał pokonać upadłego Majara i jego imperium. Po drodze do sojuszu przyłączyły się wojska Eryn Galen, Khazad-dûm i Lórinandu. Orkowie wielokrotnie starali się krzyżować szyki sojuszu podczas przemarszu, co jednak wychodziło im z dość marnym skutkiem. W końcu doszło do Bitwy na Dagorlad, która zakończyła się druzgocącą klęską armii wschodu. Następnie Sojusz przedarł się przez Czarną Bramę i rozpoczęło siedmioletnie oblężenie Barad-dûr. W końcu Sauron stanął do walki, przebił się przez oblegających i ruszył w stronę Góry Przeznaczenia, gdzie moc Pierścienia była najsilniejsza. Tam pojedynkował się z Gil-Galadem oraz Elendilem, których zabił, sam jednakże został przez nich powalony. Wtedy Isildur chwycił miecz ojca i odciął Czarnemu Władcy z ręki Jedyny Pierścień. Tak dokonała się klęska Saurona, jednakże jego potęga przetrwała w Pierścieniu, który Isildur zachował dla siebie jako okupienie za straty, co pozwoliło przetrwać fundamentom Czarnej Wieży oraz Upiorom Pierścienia. Gondorczycy wówczas ustanowili wartę w Gorgoroth i wzdłuż Ephel Duath, budując forty jak Wieża Cirith-Ungol lub Durthang.
Trzecia Era[]
Z czasem jednak przykładano coraz mniej uwagi do czatów w Mordorze. Za panowania Atanatara II znacząco zaniedbano straż doglądającą Czarnego Kraju. Natomiast podczas Wielkiego Moru garnizony praktycznie odwołano.[3] Po klęsce Królestwa Rhovanionu i zdobyciu północno-wschodnich terenów Gondoru przez Easterlingów złe siły miały otwartą drogę do ponownego zajęcia swojego dawnego dominium.
Oficjalnie Nazgûle ujawniły się w Mordorze w roku 2000 TE i rozpoczęły oblężenie Minas Ithil, które w 2002 TE skończyło się podbiciem miasta przez Upiory i ich wodza Czarnoksiężnika z Angmaru. Wtedy ustanowił on tam swoją siedzibę, która znana była jako Minas Morgul.
W 2475 TE podczas panowania Namiestnika Denethora I w Czarnym Kraju pojawiła się nowa rasa orków, Czarni Urukowie albo inaczej Uruk-Hai. Podbili oni Ithilien oraz Osgiliath, które zostało jednak odbite przez syna Denethora, Namiestnika Boromira I. Od tego czasu orkowie prowadzili częste ataki z Mordoru, co doprowadziło do całkowitego wyludnienia Ithilien w roku 2901 TE. W 2951 TE Sauron powrócił z Dol Guldur i zaczął odbudowywanie Barad-dûr, które ukończył zaledwie dwa lata później.
Wojna o Pierścień[]
W Mordorze Sauron zaczął gromadzić swoje armie, tysiące orków i innych plugastw i hołdowne wojska Easterlingów i Haradrimów, które licznie przybyły na jego wyzwanie. Niewolnicy uprawiali ziemie wokół morza Núrnen, zaopatrując armię, a Nazgûle zostały wysłane na poszukiwanie Pierścienia. Z Czarnego Kraju poprowadzonych było wiele ataków na Gondor oraz koordynowano najazdy na inne kraje Śródziemia, które były skłonne oprzeć się Czarnemu Władcy. Po zwycięstwie w Bitwie na Polach Pelennoru przez Wolne Ludy Aragorn stanął na czele Armii Zachodu i ruszył pod Czarną Bramę. Na jego wojska wylali się słudzy Nieprzyjaciela, lecz w ostatniej chwili Pierścień uległ zniszczeniu. Orodruina wybuchła, Barad-dûr legło w gruzach, Sauron został ostatecznie pokonany, a jego słudzy rozpierzchli się, uciekając w szaleństwie i strachu.
Po Wojnie orkowie wyginęli lub rozproszyli się, nie stanowiąc już większego zagrożenia. Nowy król Gondoru podarował niewolnikom Mordoru ziemie wokół Núrnen, a Minas Morgul zostało zniszczone i oczyszczone.[4]
Główne twierdze[]
- Barad-dûr (stolica i siedziba Saurona)
- Minas Morgul (siedziba Czarnoksiężnika i Nazgûli)
- Morannon (Czarna Brama)
- Isenmouthe
- Durthang
- Wieża Cirith Ungol
Armia[]
Mordor miał do swojej dyspozycji różnorodne i liczne wojska, przepełnione nienawiścią do Wolnych Ludów. Trzon armii Saurona składał się z orków, których tysiące zamieszkiwały Czarny Kraj, napędzając machinę wojenną. Mimo iż nie byli najlepszymi wojownikami, przytłaczali wroga liczebnością w szybkich i bezlitosnych atakach. Zwłaszcza w późniejszym okresie Trzeciej Ery, gdy pojawili się Czarni Urukowie, ataki prowadzone z Mordoru były szczególnie groźne. Oprócz tego w Krainie Cienia żyli inni słudzy Władcy Ciemności.
Trolle wzgórzowe i górskie osiadły w pasmach górskich Ephel Dúath i Ered Lithui. Ponadto przed Wojną o Pierścień pojawiła się nowa rasa trolli, Olog-Hai, będąc silniejszymi i lojalniejszymi od innych trolli miały łamać szeregi wroga za pomocą swych młotów. Na posługach Czarnej Wieży były także wilki i wargowie, a Gandalf wspominał nawet o resztkach wilkołaków. Wiadomo także, że w służbie Saurona w Mordorze byli także nieliczni Czarni Númenorejczycy. Dodatkowo siły ciemności wspierane były przez duże sojusznicze wojska ludzi.
Easterlingowie z szerokich stepów Rhûn wiedli wojowników pieszych, konnych oraz rydwany. Haradrimowie z półpustyń Bliskiego oraz dżungli Dalekiego Haradu również dostarczający piechotę oraz lekką konnicę, a także wielkie bestie wojenne – Mûmakile, na których grzbietach znajdowały się wieże. Wśród wojowników z odległych krain Haradu walczyć za Saurona poprzysiągł prymitywny i bitny lud na północy Śródziemia, zwany półtrollami. Z odległego Khandu na wezwanie stawiali się także zagorzali w boju Variagowie. W Drugiej Erze podczas Wojny Ostatniego Sojuszu po stronie ciemności walczyli Czarni Númenorejczycy z Umbaru, a także krasnoludy, pochodzące najpewniej z Gór Orocarni.
Mordor posiadał również ogromny arsenał oblężniczy, tworzono wiele machin wojennych ciskających pociski we wrogie pozycje. Wiadomo o szczególnym rodzaju płonących pocisków, które wybuchały zanim uderzyły w ziemię. Orkowie byli mistrzami w sztuce przygotowywania oblężeń, tworząc potężne wieże oblężnicze oraz tarany. Najsławniejszą z takich machin był Grond – ogromny taran o głowicy w kształcie głowy wilka, z wyrytymi złowieszczymi runami, nazwany tak na cześć Gronda Młota Podziemia, broni dzierżonej przez Morgotha, Pierwszego Władcę Ciemności. Już od późniejszej Drugiej Ery te wojska były dowodzone przez Nazgûli, Upiory Pierścienia, które napawały serca wrogów strachem i wprowadzały orków w morderczy szał, byli mistrzami czarnoksięstwa i sztuki wojennej.
Przypisy
- ↑ J.R.R. Tolkien, red. Christopher Tolkien Historia Śródziemia t. XII, The Peoples of Middle-earth, „Last Writings”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Historia Galadrieli i Celebrona, i Amrotha, władcy Lórien”, „O Galadrieli i Celebornie”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek A Kroniki królów i władców, "Królowie Númenoru", Królestwa na wygnaniu, Linia Południowa: Spadkobiercy Anáriona
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Powrót króla, „Namiestnik i król”