Isthealice (tablica | edycje) Nie podano opisu zmian Znacznik: sourceedit |
(→Wygląd: opis obrazka) Znacznik: VisualEditor |
||
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 10 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
− | {{Stub2}} |
||
{{Infobox/Miasto |
{{Infobox/Miasto |
||
|Obraz = Gondolin.jpg |
|Obraz = Gondolin.jpg |
||
|Typ = Miasto |
|Typ = Miasto |
||
|Lokalizacja = Beleriand, Tumladen |
|Lokalizacja = Beleriand, Tumladen |
||
− | |Mieszkańcy = Elfowie, |
+ | |Mieszkańcy = Elfowie, Ñoldorowie |
− | |Okres istnienia = |
+ | |Okres istnienia = [[PE 116]] - [[PE 510]] |
− | |Inne nazwy = |
+ | |Inne nazwy = Ondolindë, Ukryte Królestwo |
⚫ | }}'''Gondolin''' – ukryte królestwo [[elf]]ów w [[Beleriand]]zie, założone przez [[Turgon]]a, na początku [[Pierwsza Era|Pierwszej Ery]]. Mieszkał w nim również jeden z najlepszych elfickich kowali – [[Enerdhil]]. W tym mieście powstały słynne ostrza – [[Glamdring]] i [[Orcrist]], a także [[Żądło]], należące do [[Bilbo Baggins|Bilba]], a później [[Frodo Baggins|Froda Bagginsa]]. |
||
− | }} |
||
⚫ | '''Gondolin''' – ukryte królestwo [[elf]]ów w [[Beleriand]]zie, założone przez |
||
− | == |
+ | == Opis == |
⚫ | Gondolin był położony na równinie [[Tumladen]], a samo miasto na wzgórzu [[Amon Gwareth]] pośrodku niej, otoczonej przez [[Echoriath|góry Echoriath]]. Prowadziła tam ukryta droga dnem [[Sucha Rzeka|Suchej Rzeki]] tunelami i rozpadliną [[Orfalch Echor]]. [[Idril]] kazała też wybudować drugi tunel do ścieżki wysoko w górach prowadzącej przez [[Cirith Thoronath]] do [[Przełom Sirionu|Przełomu Sirionu]]. W rejonie Gondolinu znajdował się również [[Anghabar]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | Gondolin był położony na równinie [[Tumladen]], a samo miasto na wzgórzu [[Amon Gwareth]], o wysokości 400 stóp, pośrodku niej, otoczonej przez [[Echoriath|góry Echoriath]]. Prowadziła tam ukryta droga dnem [[Sucha Rzeka|Suchej Rzeki]] tunelami i rozpadliną [[Orfalch Echor]]. [[Idril]] kazała też wybudować drugi tunel do ścieżki wysoko w górach prowadzącej przez [[Cirith Thoronath]] do [[Przełom Sirionu|Przełomu Sirionu]]. W rejonie Gondolinu znajdował się również [[Anghabar]] – kopalnia żelaza, położona w północnej części gór Echoriath. |
||
+ | |||
+ | ==== Wygląd ==== |
||
⚫ | Samo miasto osiągnęło przez 350 lat ukrycia niezwykłe piękno. Ze skały spływało wiele wąskich wodospadów a do wejść prowadziły białe marmurowe schody. Białe mury, wygładzone posadzki, liczne fontanny i rzeźby, chodniki obramowane marmurowymi krawężnikami lśniły w słońcu. W mieście liczne były domy i pałace zwieńczone wieżyczkami i misternymi gankami. Turgon sam wyrzeźbił złote i srebrne drzewa ([[Glingal]] i [[Belthil]]) na podobieństwo [[Drzewa Valinoru|Dwóch Drzew Valinoru]] stojące na centralnym placu na sporej skale stanowiącej podstawę wieży.. |
||
+ | [[File:Gondolin plan.jpg|left|thumb|361x361px|Uproszczony plan Gondolinu (graf. Mithgaraf)]] |
||
+ | Najwyższym punktem w mieście był szczyt [[Wieża Turgona|Wieży Turgona]], wznoszący się ok. 400 stóp ponad powierzchnię, a więc 800 stóp ponad dno doliny. Wieża ta stała w centrum miasta, na środku [[Dziedziniec Źródlany|Dziedzińca Źródlanego]] chronionego od zachodu przez [[Łuk Ingwëgo|Bramę Ingwëgo]]. Do niego szerokim połączeniem [[Ulica Łuków|Ulicą Łuków]] przytykał [[Dziedziniec Królewski]] z [[Pałac Królewski|Pałacem Królewskim]] stojącym po jego północnej stronie i głęboką fontanną. Z głównego placu miasta rozchodziły się cztery ulice: na północ [[Aleja Róż]], na południe [[Aleja Procesji]] i przecinająca miasto z zachodu na wschód [[Droga Królewska]] prowadząca od zachodniej [[Brama Gondolinu|Wielkiej Bramy]] na [[Wielki Targ]] i do bramy wschodniej. Jedynie droga na południe wznosiła się jeszcze bardziej w kierunku placu Ainurów - [[Gar Ainion]], gdzie stał [[Pałac Ślubów]], później opadając w dół do [[Rynek Mniejszy|Rynku Mniejszego]]. Z placu poświęconego najwyższym duchom [[Aleja Bystrej Wody]] umożliwiała połączenie z [[Plac Fontann Południa|Placem Fontann Południa]] biegnąc dalej aż do murów zewnętrznych. Istniało tam też zapewne więcej mniejszych ulic i placów. Całość okalała Droga Okrężna łącząca bramy oraz zlokalizowane koło [[Północna Brama Gondolinu|Bramy Północnej]] miejsce straceń - urwisko [[Caragdur]]. Liczne wieże chroniły odcinki murów i otoczenie wejść do miasta. [[Dom Tuora]] i Idrill mieścił się przy murze blisko południowej bramy. Stamtąd biegł ukryty [[Tunel Idril|tunel]] na północny-zachód<ref name=":0">Karen Wynn Fonstad; ''[[Atlas Śródziemia]]''</ref> |
||
+ | |||
+ | ==== Mieszkańcy ==== |
||
+ | [[Gondolindrimowie]] - mieszkańcy Gondolinu - w szczytowym okresie rozwoju miasta mogli osiągnąć nawet liczbę ponad 30.000<ref name=":0" />. Najświetniejszymi, po królu Turgonie, było 12 rodów<ref name=":1">[[J.R.R. Tolkien]], (red. [[Christopher Tolkien]]), [[Ostatnie Legendy Śródziemia]], rozdz: [[Upadek Gondolinu (rozdział)|Upadek Gondolinu]]</ref>. Mieszkańcy byli to głównie [[Noldorowie]] i [[Sindarowie]]. W mieście oprócz nich żyły też jednostki spoza tych grup: [[Maeglin]] i [[Tuor]]. Przez rok przebywali tu też [[Húrin Thalion|Húrin]] i [[Huor]]. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
− | + | Turgon, dzięki pomocy [[Ulmo|Ulma]], odnalazł ukrytą dolinę Tumladen, która znajdowała się na wschód od górnego biegu [[Sirion]]u w pierścieniu wysokich, niedostępnych gór. Turgon wraz z garstką najbardziej zaufanych elfów budował miasto Gondolin przez 52 lata. Po ukończeniu budowy Turgon wyprawił w drogę cały swój lud, to znaczy trzecią część [[Ñoldorowie|Ñolordów]] [[Fingolfin]]a i liczniejszy jeszcze hufiec [[Sindarowie|Sindarów]]. Przed wyjściem z [[Vinyamar]]u Ulmo polecił zostawić mu oręż dla posła od niego jako znak. Miasto przez wiele lat pozostawało w ukryciu. Jedynymi [[Ludzie|ludźmi]], którzy weszli do Gondolinu, byli Húrin Thalion, Huor i Tuor, który użył owego znaku. Gondolin przetrwał najdłużej ze wszystkich królestw Ñoldorów w Śródziemiu<ref>{{S|15}}</ref>. |
|
+ | |||
⚫ | |||
+ | ==== Przyczyny ==== |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[Plik:89tcal_03.jpg|thumb|242px|Upadek Gondolinu na obrazie Rogera Garlanda]] |
[[Plik:89tcal_03.jpg|thumb|242px|Upadek Gondolinu na obrazie Rogera Garlanda]] |
||
==== Zdrada Maeglina ==== |
==== Zdrada Maeglina ==== |
||
− | + | [[Ork]]owie zawlekli Maeglina do [[Angband]]u, lecz ten długo był nieugięty i nie chciał wyjawić [[Morgoth]]owi położenia Ukrytego Królestwa. Gdy zagrożono mu okrutnymi torturami i mękami oraz śmiercią w agonii, zdradził miejsce położenia Gondolinu. [[Morgoth]] obiecał zdrajcy rękę Idril. |
|
− | [[File:150px-Ted Nasmith - Glorfindel and the Balrog Above Gondolin.jpg|thumb|227x227px|Walka Glorfindela z Gothmogiem |
+ | [[File:150px-Ted Nasmith - Glorfindel and the Balrog Above Gondolin.jpg|thumb|227x227px|Walka Glorfindela z Gothmogiem – Ted Nasmith]] |
− | === Napaść na Gondolin === |
+ | ==== Napaść na Gondolin ==== |
− | Gdy Morgoth zebrał swą armię |
+ | Gdy Morgoth zebrał swą armię orków, [[Wargowie|wargów]], [[smok]]ów i [[Balrogowie|balrogów]], zaatakował Ukryte Królestwo w przeddzień święta zwanego Bramami Lata. W trakcie bitwy Tuor zabił Maeglina, a [[Ecthelion]] znad źródeł pokonał [[Gothmog]]a, przywódcę balrogów. |
− | === Po bitwie === |
+ | ==== Po bitwie ==== |
Tuor i Idril po walce zgromadzili garstkę niedobitków i uciekli do [[Nan-tathren|Nan-Tathren]]. |
Tuor i Idril po walce zgromadzili garstkę niedobitków i uciekli do [[Nan-tathren|Nan-Tathren]]. |
||
==== Skutki ==== |
==== Skutki ==== |
||
− | * Koronacja [[Gil-galad]]a na Najwyższego Króla |
+ | * Koronacja [[Gil-galad]]a na [[Najwyższy Król Ñoldorów|Najwyższego Króla Ñolordów]] w [[Śródziemie|Śródziemiu]]. |
* Śmierć [[Glorfindel]]a i [[Turgon]]a. |
* Śmierć [[Glorfindel]]a i [[Turgon]]a. |
||
* Upadek Gondolinu. |
* Upadek Gondolinu. |
||
==Etymologia== |
==Etymologia== |
||
− | [[quenya|Staroquenejska]] nazwa Gondolinu to '' |
+ | [[quenya|Staroquenejska]] nazwa Gondolinu to ''Ondolindë'' (''Skała Muzyki Wód'' – od licznych strumyków spływających po zboczach centralnego wzgórza), a powszechnie znana – ''Ukryte Królestwo''. |
+ | |||
+ | Gondolin zwany był Miastem Siedmiu Nazw z racji na to, że nazywano go także: |
||
+ | * '''Gondobar''' (Kamienny dom, Miasto z Kamienia) |
||
+ | |||
+ | * '''Gondothlimbar''' (Dom Ludzi Kamienia, Gród Mieszkających w Kamieniu) |
||
+ | * '''Gwarestrin''' (Wieża Straży) |
||
+ | * '''Gar Thurion''' (Ukryte Miejsce, Sekretna Siedziba) |
||
+ | * '''Loth''' (Kwiat) |
||
+ | * '''Lothengriol''' (Kwiat Valarów, Kwiat Doliny, Kwiat który Zakwitł na Równinie)<ref name=":1" /><ref>[[J.R.R. Tolkien]], "[[The Alphabet of Rúmil & Early Noldorin Fragments]]", w: ''[[Parma Eldalamberon]]'' XIII (red. Carl F. Hostetter, Christopher Gilson, Arden R. Smith, Patrick H. Wynne, Bill Welden), s. 102</ref> |
||
== Ciekawostki == |
== Ciekawostki == |
||
− | * Niektóre elfy z Gondolinu były dość niskie. Można to wywnioskować ze zdania zawartego w [[Księga Zaginionych Opowieści|Księdze Zaginionych Opowieści]] |
+ | * Niektóre elfy z Gondolinu były dość niskie. Można to wywnioskować ze zdania zawartego w ''[[Księga Zaginionych Opowieści|Księdze Zaginionych Opowieści]]'': "Choć Tuor był niewysokim mężczyzną i tak był wyższy od większości elfów w Gondolinie." Zapewne chodziło tu o Sindarów z [[Nevrast]]u, którzy również mieszkali w Gondolinie. |
+ | {{Beleriand}} |
||
{{Przypisy}} |
{{Przypisy}} |
||
Linia 54: | Linia 71: | ||
[[it:Gondolin]] |
[[it:Gondolin]] |
||
[[ru:Гондолин]] |
[[ru:Гондолин]] |
||
− | |||
[[Kategoria:Miejscowości elfów]] |
[[Kategoria:Miejscowości elfów]] |
Wersja z 09:09, 6 lip 2019
Gondolin – ukryte królestwo elfów w Beleriandzie, założone przez Turgona, na początku Pierwszej Ery. Mieszkał w nim również jeden z najlepszych elfickich kowali – Enerdhil. W tym mieście powstały słynne ostrza – Glamdring i Orcrist, a także Żądło, należące do Bilba, a później Froda Bagginsa.
Opis
Geografia
Gondolin był położony na równinie Tumladen, a samo miasto na wzgórzu Amon Gwareth, o wysokości 400 stóp, pośrodku niej, otoczonej przez góry Echoriath. Prowadziła tam ukryta droga dnem Suchej Rzeki tunelami i rozpadliną Orfalch Echor. Idril kazała też wybudować drugi tunel do ścieżki wysoko w górach prowadzącej przez Cirith Thoronath do Przełomu Sirionu. W rejonie Gondolinu znajdował się również Anghabar – kopalnia żelaza, położona w północnej części gór Echoriath.
Wygląd
Samo miasto osiągnęło przez 350 lat ukrycia niezwykłe piękno. Ze skały spływało wiele wąskich wodospadów a do wejść prowadziły białe marmurowe schody. Białe mury, wygładzone posadzki, liczne fontanny i rzeźby, chodniki obramowane marmurowymi krawężnikami lśniły w słońcu. W mieście liczne były domy i pałace zwieńczone wieżyczkami i misternymi gankami. Turgon sam wyrzeźbił złote i srebrne drzewa (Glingal i Belthil) na podobieństwo Dwóch Drzew Valinoru stojące na centralnym placu na sporej skale stanowiącej podstawę wieży..
Najwyższym punktem w mieście był szczyt Wieży Turgona, wznoszący się ok. 400 stóp ponad powierzchnię, a więc 800 stóp ponad dno doliny. Wieża ta stała w centrum miasta, na środku Dziedzińca Źródlanego chronionego od zachodu przez Bramę Ingwëgo. Do niego szerokim połączeniem Ulicą Łuków przytykał Dziedziniec Królewski z Pałacem Królewskim stojącym po jego północnej stronie i głęboką fontanną. Z głównego placu miasta rozchodziły się cztery ulice: na północ Aleja Róż, na południe Aleja Procesji i przecinająca miasto z zachodu na wschód Droga Królewska prowadząca od zachodniej Wielkiej Bramy na Wielki Targ i do bramy wschodniej. Jedynie droga na południe wznosiła się jeszcze bardziej w kierunku placu Ainurów - Gar Ainion, gdzie stał Pałac Ślubów, później opadając w dół do Rynku Mniejszego. Z placu poświęconego najwyższym duchom Aleja Bystrej Wody umożliwiała połączenie z Placem Fontann Południa biegnąc dalej aż do murów zewnętrznych. Istniało tam też zapewne więcej mniejszych ulic i placów. Całość okalała Droga Okrężna łącząca bramy oraz zlokalizowane koło Bramy Północnej miejsce straceń - urwisko Caragdur. Liczne wieże chroniły odcinki murów i otoczenie wejść do miasta. Dom Tuora i Idrill mieścił się przy murze blisko południowej bramy. Stamtąd biegł ukryty tunel na północny-zachód[1]
Mieszkańcy
Gondolindrimowie - mieszkańcy Gondolinu - w szczytowym okresie rozwoju miasta mogli osiągnąć nawet liczbę ponad 30.000[1]. Najświetniejszymi, po królu Turgonie, było 12 rodów[2]. Mieszkańcy byli to głównie Noldorowie i Sindarowie. W mieście oprócz nich żyły też jednostki spoza tych grup: Maeglin i Tuor. Przez rok przebywali tu też Húrin i Huor.
Historia
Turgon, dzięki pomocy Ulma, odnalazł ukrytą dolinę Tumladen, która znajdowała się na wschód od górnego biegu Sirionu w pierścieniu wysokich, niedostępnych gór. Turgon wraz z garstką najbardziej zaufanych elfów budował miasto Gondolin przez 52 lata. Po ukończeniu budowy Turgon wyprawił w drogę cały swój lud, to znaczy trzecią część Ñolordów Fingolfina i liczniejszy jeszcze hufiec Sindarów. Przed wyjściem z Vinyamaru Ulmo polecił zostawić mu oręż dla posła od niego jako znak. Miasto przez wiele lat pozostawało w ukryciu. Jedynymi ludźmi, którzy weszli do Gondolinu, byli Húrin Thalion, Huor i Tuor, który użył owego znaku. Gondolin przetrwał najdłużej ze wszystkich królestw Ñoldorów w Śródziemiu[3].
Upadek Gondolinu w 510 PE
Przyczyny
Tuor po ucieczce od Morgotha przez siedem lat błąkał się po Beleriandzie, aż trafił do Vinyamaru. Tam usłyszał słowa od Ulma o ukrytym mieście, a także spotkał Voronwëgo, który zaprowadził go do Gondolinu. W rok po przybyciu Tuora został porwany jego szwagier, Maeglin.
Zdrada Maeglina
Orkowie zawlekli Maeglina do Angbandu, lecz ten długo był nieugięty i nie chciał wyjawić Morgothowi położenia Ukrytego Królestwa. Gdy zagrożono mu okrutnymi torturami i mękami oraz śmiercią w agonii, zdradził miejsce położenia Gondolinu. Morgoth obiecał zdrajcy rękę Idril.
Napaść na Gondolin
Gdy Morgoth zebrał swą armię orków, wargów, smoków i balrogów, zaatakował Ukryte Królestwo w przeddzień święta zwanego Bramami Lata. W trakcie bitwy Tuor zabił Maeglina, a Ecthelion znad źródeł pokonał Gothmoga, przywódcę balrogów.
Po bitwie
Tuor i Idril po walce zgromadzili garstkę niedobitków i uciekli do Nan-Tathren.
Skutki
- Koronacja Gil-galada na Najwyższego Króla Ñolordów w Śródziemiu.
- Śmierć Glorfindela i Turgona.
- Upadek Gondolinu.
Etymologia
Staroquenejska nazwa Gondolinu to Ondolindë (Skała Muzyki Wód – od licznych strumyków spływających po zboczach centralnego wzgórza), a powszechnie znana – Ukryte Królestwo.
Gondolin zwany był Miastem Siedmiu Nazw z racji na to, że nazywano go także:
- Gondobar (Kamienny dom, Miasto z Kamienia)
- Gondothlimbar (Dom Ludzi Kamienia, Gród Mieszkających w Kamieniu)
- Gwarestrin (Wieża Straży)
- Gar Thurion (Ukryte Miejsce, Sekretna Siedziba)
- Loth (Kwiat)
- Lothengriol (Kwiat Valarów, Kwiat Doliny, Kwiat który Zakwitł na Równinie)[2][4]
Ciekawostki
- Niektóre elfy z Gondolinu były dość niskie. Można to wywnioskować ze zdania zawartego w Księdze Zaginionych Opowieści: "Choć Tuor był niewysokim mężczyzną i tak był wyższy od większości elfów w Gondolinie." Zapewne chodziło tu o Sindarów z Nevrastu, którzy również mieszkali w Gondolinie.
Beleriand Wschodni | Andram • Ard-galen • Belegost • Doriath • Dorthonion • Esgalduina • Estolad • Gelion • Gondolin • Góra Dolmed • Góra Rerir • Góry Błękitne • Las Neldoreth • Lothlann • Menegroth • Nan Elmoth • Nogrod • Ossiriand • Region • Taur-im-Duinath • Thargelion • Thalos • Legolin • Brilthor • Duilwena • Adurant • Gelion |
---|---|
Beleriand Zachodni | Amon Rûdh • Arvernien • Barad Nimras • Brethil • Brithombar • Brithon • Eglarest • Ginglith • Nargothrond • Narog • Nenning • Ringwil • Sirion • Taeglin • Taur-en-Faroth • Tol Sirion • Tumhalad |
Hithlum | Cirith Ninniach • Dor-lómin • Eithel Sirion • Ered Lómin • Ered Wethrin • Góra Taras • Jezioro Mithrim • Lammoth • Mithrim • Nevrast • Vinyamar • Zatoka Drengist |
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 Karen Wynn Fonstad; Atlas Śródziemia
- ↑ 2,0 2,1 J.R.R. Tolkien, (red. Christopher Tolkien), Ostatnie Legendy Śródziemia, rozdz: Upadek Gondolinu
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Silmarillion, Quenta Silmarillion, Noldorowie w Beleriandzie
- ↑ J.R.R. Tolkien, "The Alphabet of Rúmil & Early Noldorin Fragments", w: Parma Eldalamberon XIII (red. Carl F. Hostetter, Christopher Gilson, Arden R. Smith, Patrick H. Wynne, Bill Welden), s. 102