| “ | Nigdzie tak serdecznych przyjaciół nie mamy w ludziach jak w Dale. Dobry to lud, ci Bardanie. Włada nimi wnuk Barda Łucznika, Brand, syn Baina, który był synem Barda, Możny król, jego państwo sięga teraz daleko na południe i wschód od Esgaroth. | ” |
—Glóin do Froda, Drużyna Pierścienia | ||
Bardanie – plemię Nortów mieszkające w Dale, wywodzące się od ludzi z Dale. Sojusznicy krasnoludów z Ereboru. Blisko spokrewnieni z ludźmi z Esgaroth[1].
Historia[]
Czasy świetności[]
Mieszkańcy Dale żyli w przyjaźni z krasnoludami z Ereboru. Za ich broń płacili szczodrze, zwłaszcza żywnością. Wielu rzemieślników z Dale uczyło się tajników kunsztu od ereborskich mistrzów. Oba królestwa łączył zapewne sojusz[2].
Upadek[]
W 2770 roku Trzeciej Ery Dale zostało zniszczone przez Smauga[2]. Władca miasta zginął w walce ze smokiem. Ci, którzy przeżyli napaść smoka uciekli do pobliskiego Miasta na Jeziorze. Wśród ocalałych była żona Giriona i jej syn. Zabrali ze sobą dziedzictwo swego rodu, Czarną Strzałę, która była później przekazywana kolejnym pokoleniom[3].
Powrót[]
Smaug, obudzony przez kompanię Thorina, zaatakował Esgaroth i zniszczył miasto. Z pomocą Czarnej Strzały zabił go Bard Łucznik, potomek Giriona. Ocaleni mieszkańcy miasta wybrali go swoim przywódcą. Ten wyruszył pod Samotną Górę, by otrzymać obiecaną wcześniej przez Thorina część skarbów[3]. Krasnolud jednak odmówił. Bard, sprzymierzony z królem elfów, ogłosił oblężenie Ereboru[4].
Niedługo potem do Samotnej Góry zaczęła zbliżać się armia goblinów. W obliczu niebezpieczeństwa krasnoludowie, elfowie i ludzie połączyli swoje siły i pokonali wroga w Bitwie Pięciu Armii. Śmiertelnie ranny w bitwie został Thorin, jednak przed śmiercią podarował mieszkańcom Esgaroth część złota z Ereboru[5].
Bard odbudował Dale w 2944 roku Trzeciej Ery[6]. Zebrał wokół siebie ludzi ze wschodu i południa[7]. Jego państwo w tym czasie bardzo rozkwitło, a jego granice sięgały daleko na południe i wschód od Esgaroth[8].
Wojna o Pierścień[]
W czasie Wojny o Pierścień Bardanami przewodził Brand, syn Baina, syna Barda. U jego wschodnich granic zanosiło się do wojny z Easterlingami z Rhûnu. Sauron wysłał do Branda posła, którym był być może Usta Saurona. Król przeląkł się, ale nie ma informacji by ugiął się pod żądaniami Nieprzyjaciela[9].
Kiedy Aragorn pojawił się Sauronowi w Palantírze, władca Mordoru przyspieszył realizację swoich planów i nakazał Easterlingom atak na Erebor. Mieszkańcy Rhûn przekroczyli rzekę Carnen i zepchnęły obrońców w Dolinę Dale. Bardanom przyszły na pomoc krasnoludy pod wodzą Dáina Żelaznej Stopy. 15 marca stoczono wielką bitwę trwającą 18 dni. Obaj królowie – Brand i Dain polegli. Nie udało mu się jednak sforsować Głównej Bramy Ereboru za którą schronili się ludzie i krasnoludy. Gdy, do wojsk Mordoru doszła wieść o porażce Saurona, ogarnęła ich panika. Oblężeni dokonali wypadu za bramę i rozbili zastępy wroga. Odtąd Easterlingowie nigdy już nie napastowali Dale. Władcom Bardan został Bard II, syn Branda. Wysłał on posłów na koronację króla Elessara. Jego królestwo przetrwało długie wieki i należało do koronnych krajów króla Zachodu[10][11].
Etymologia[]
Nazwa Bardanie pochodzi od imienia Barda Łucznika[9].
Charakterystyka[]
Nie ma praktycznie żadnych wzmianek o wyglądzie Bardan. W Dwóch Wieżach Aragorn wspominał, że ze względu na pokrewieństwo z Rohirrimami, często wśród Ludzi z Dale spotyka się jasnowłosych, rosłych ludzi podobnych do Jeźdźców Rohanu[12]. Wskazówką może być również wygląd Barda (wysoki i czarnowłosy)[3].
Zdaniem Gandalfa byli ludem mężnym i dzielnym[13].
Język[]
Posługiwali się językiem pokrewny Adûnaickowi i podobnym do języków ludzi z Doliny Anduiny (takich jak Rohirrimowie i Beorningowie). Tak jak w powieści staroangielski jest odpowiednikiem rohirrickiego, tak nordycki jest odpowiednikiem języka mieszkańców Dale[14][15]. Jedynymi jego przykładami są imiona krasnoludów z Ereboru[16].
Pisali uproszczoną odmianą Cirithu[17].
Oprócz tego Bardanie znali mowę drozdów[3].
Adaptacje[]
Hobbit: Niezwykła podróż[]
W adaptacji Petera Jacksona, pojawiają się w scenie ataku Smauga na Dale. Zostali przedstawieni jako wesoły lud kupców.
LEGO The Hobbit[]
W grze dostępna jest postać Żołnierza z Dale. Dzięki jednej z paczek DLC można odblokować Giriona.
Władca Pierścieni: Bitwa o Śródziemie II[]
Bardanie są jednostką łuczników, dostępna w frakcji Krasnoludów.
Lord of The Rings Strategy Game[]
W grze dostępne są cztery figurki Dale:
Ciekawostki[]
- W przekładzie Marii i Cezarego Frąców nazywano ich Bardingami.
- Mieszkańcy Dale wypiekali kramy, podróżny chleb, który zabierali ze sobą na wędrówkę po pustkowiach.[18]
Galeria[]
Przypisy
- ↑ Robert Foster, Encyklopedia Śródziemia, ISBN 978-83-241-4387-0
- ↑ 2,0 2,1 J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, Zabawa zgoła nieoczekiwana, ISBN 978-83-241-5206-3
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, Ogień i woda, ISBN 978-83-241-5206-3
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, Chmury się gromadzą, ISBN 978-83-241-5206-3
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, Nadejście burzy, ISBN 978-83-241-5206-3
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich), Trzecia Era, ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, czyli tam i z powrotem, Ostatni rozdział, ISBN 978-83-241-5206-3
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, „Wiele spotkań” , ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ 9,0 9,1 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, „Narada u Elronda” , ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich), Wielkie Lata, ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ Karen Wynn Fonstand, Atlas Śródziemia, ISBN 978-83-241-4045-9
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Dwie wieże, „Jeźdźcy Rohanu”, ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Niedokończone opowieści, „Wyprawa do Ereboru”, ISBN 978-83-241-4589-8
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), Listy, List 144, ISBN 978-83-7648-503-4
- ↑ J.R.R. Tolkien, Christopher Tolkien (red.), The Peoples of Middle-earth, „Appendix on Languages”
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek F, "Języki i ludy Trzeciej Ery", ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, "Powrót Króla", Dodatek E Pisownia i rodzaje liter, "Alfabety i pisma", ISBN 978-83-7758-303-6
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, „Pożegnanie z Lórien” , ISBN 978-83-7758-303-6