Arda (qya. królestwo, region) – ziemia, która zgodnie z zamiarem Eru Ilúvatara miała być siedzibą jego Dzieci.
Historia[]
Według Ainulindalë, miała być ona symetryczna i pozbawiona skrajności. Gdy Valarowie zrealizowali Wizję Ilúvatara - w stopniu, w jakim mogli to uczynić - Arda była okrągła i płaska, otoczona przez Ekkaia (Morze Zewnętrzne), które z kolei było ograniczone Ścianami Nocy. Poniżej powierzchni Ardy całą przestrzeń zajmowała skała podziurawiona grotami, nie jest powiedziane, czy owa skała gdziekolwiek się kończyła. Ponad powierzchnią Ziemi rozciągała się Zasłona Ardy - atmosfera składająca się z trzech warstw: Vista, Ilmen i Vayia.
W planie miała kształt koła, z Wielkim Jeziorem po środku i wyspą centrum świata - Almaren. Zwana była wówczas Ardą Nieskażoną. Na północ i południe od jeziora stały dwie wielkie latarnie Illuin oraz Ormal. Oświetlały one teren światłem srebrno-niebieskim na północy oraz złotym na południu.
Jedynie na północy Melkor rozpoczął spiętrzanie Góry Żelaznych gdzie ukrył swoją twierdzę Utumno. Stamtąd zaatakował niszcząc latarnie. Upadając wywołały one poważną zmianę kształtu Ardy. Od tego czasu datuje się początek Ery Drzew, a świat określa mianem Ardy Skażonej. To zapewne fale upadku doprowadziły do powstania nierówności terenu, które zalały oceany, jak też do powstania wielkich łańcuchów górskich. W centralnej części powstał wielki kontynent wybrzuszony w stronę wschodnią, z dwoma morzami - Helkar i Ringil. Wzdłuż jego brzegów ciągnęły się równolegle cztery łańcuchy górskie - Góry Błękitne, Czerwone, Szare i Żółte. W najbardziej wschodnim miejscu powstała kraina Hildórien otoczona mniejszym pasmem Gór Wiatru. Za morzem wschodnim wypiętrzył się potężny kontynent Rómenor z potężnymi górami zwanymi potem Ścianami Słońca. Na zachodzie za Belegaerem utworzył się Aman osłonięty łańcuchem gór Pelóri i Zaczarowanych Wysp.
Podczas kolejnej walki z Melkorem - Wielkiej Bitwy Potęg w 1090 roku Ery Drzew - doszło do dalszego przemodelowania, w szczególności środkowej i południowej części centralnego kontynentu. Morze Ringil połączyło się z oceanem na wschodzie, wypłynęło między góry Szare i Żółte łącząc się na południu z Belegaerem. Oddzieliło to kontynent zwany Hyarmenorem a Ringil przemieniło w wielkie Wewnętrzne Morze. Za górami Błękitnymi wypiętrzył się też Beleriand. To pozwoliło Valarom zaprosić elfów na wędrówkę w kierunku Valinoru. Z Hildorienu wyruszyli także ludzie zatrzymując się chwilowo nad kurczącym się morzem Helcar (później Rhun), lub omijając je tak jak Wosowie od południa przez Khand i Harad.
Kolejną odmianą na końcu Pierwszej Ery było zniszczenie Beleriandu i przesunięcie Amanu i Numenoru. Nie jest jasny od tego czasu los południowych i wschodnich kontynentów jak też południowych rubieży Amanu, jednak są informacje że Numenorejczycy odkryli zalesiony Hyarmenor oraz Rómenor docierając do Bramy Poranka. Dno morza Helcar wypiętrzyło się już wtedy tworząc Mordor.
Ostatnią odmianą świata była zamiana płaskiej ziemi w kulę. IIúvatar zatopił Numenor, usunął Aman poza obszar Ardy i uczynił ziemię tym kulistym światem, w którym żyjemy. Rozpoczęła się wtedy Trzecia Era. Należy pamiętać, że płynąc na zachód dopłynęłoby się do Rómenoru, z łańcuchem gór wzdłuż wschodniego wybrzeża, a nie Amanu, do którego prowadzi Prosta Droga.
Powiedziane jest, że Arda zostanie przywrócona do pierwotnego kształtu, gdy nadejdzie Koniec, lecz będzie ona nieporównanie piękniejsza - zwana Ardą Uleczoną.
Ery Ardy[]
(Rok valarski odpowiada 9,582 roku słonecznego)
- Początek czasu
- Era Latarń (3500 lat, czyli 33 537 lat słonecznych)
- Era Drzew (1500 lat czyli 14 373 lat słonecznych)
- Lata Słońca
- Pierwsza Era (590 lat)
- Druga Era (3441 lat)
- Trzecia Era (3021 lat)
- Czwarta Era (220 lat - koniec znanych nam wydarzeń)
Etymologia[]
Arda inaczej zwana jest także Imbarem, Ziemią, Królestwem Ardy, Królestwem Ziemi, Królestwem Manwëgo lub Małym Królestwem.
Kosmologia Śródziemia | |
---|---|
Konstelacje | Anarríma • Korona Durina • Menelmacar • Remmirath • Soronúmë • Telumendil • Valacirca • Wilwarin |
Gwiazdy | Alcarinquë • Borgil • Carnil • Elemmírë • Gwiazda Eärendila • Helluin • Luinil • Lumbar • Morwinyon • Nénar • Til |
Atmosfera | Aiwenórë • Fanyamar • Ilmen • Menel • Vayia • Vista • Welon Ardy |
Narsilion | Anar • Isil • Ariena • Tilion |
Pozostałe | Arda • Drzewa Valinoru • Eä • Firmament • Głębiny Czasu • Otchłań • Pustka • Wielkie Latarnie |