m (→Biografia) Znaczniki: VisualEditor apiedit |
Weas-El-Bot (tablica | edycje) m (Robot dodał nl:Óin) |
||
(Nie pokazano 38 wersji utworzonych przez 16 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | {{Infobox/postać |
||
− | {{Postać |
||
+ | |wzorowy = tak |
||
− | |Imię |
+ | |Imię = Óin |
− | |Obraz |
+ | |Obraz = Oin1.jpg |
− | |Szerokość obrazu = 250px |
||
+ | |Podpis pod obrazkiem = Óin w filmowej adaptacji Petera Jacksona |
||
− | |Podpis obrazu = |
||
+ | |Lata życia = 2744 TE - 2994 TE |
||
− | |Tytuł2 = '''Rasa''' |
||
− | | |
+ | |Rasa = [[Krasnoludowie|Krasnolud]] |
+ | |Kraina = [[Ered Luin]], [[Erebor]], [[Moria]] |
||
− | |Tytuł3 = '''Płeć''' |
||
− | | |
+ | |Płeć = Mężczyzna |
⚫ | |||
− | |Tytuł4 = '''Data urodzenia''' |
||
⚫ | |||
− | |Zawartość4 = [[TE 2774|2744 TE]] |
||
+ | }}'''Óin''' ([[TE 2774|2744 TE]] - [[TE 2994|2994 TE]]) – [[Krasnoludy|krasnolud]] z [[Plemię Durina|Plemienia]] [[Durin]]a, syn [[Gróin]]a, brat [[Glóin]]a, członek [[Kompania Thorina|Kompanii Thorina]]<ref name=":0">[[J.R.R. Tolkien]], [[Władca Pierścieni]], [[Dodatek C]], ISBN 978-83-7758-297-8</ref> i uczestnik [[Wyprawa Balina|Wyprawy Balina]]<ref name=":4">[[J.R.R. Tolkien]], [[Władca Pierścieni]], [[Drużyna Pierścienia (tom)|Drużyna Pierścienia,]] Narada u Elronda, ISBN 978-83-7758-297-8</ref>. |
||
− | |Tytuł5 = '''Data śmierci''' |
||
− | |Zawartość5 = [[TE 2994|2994 TE]] |
||
− | |Tytuł6 = '''Rodzice''' |
||
⚫ | |||
− | |Tytuł7 = '''Rodzeństwo''' |
||
⚫ | |||
− | |Tytuł8 = '''Kolor Kaptura''' |
||
− | |Zawartość8 = Brązowy|Tytuł9 = '''Filmy''' |
||
− | |Zawartość9 = [[Hobbit: Niezwykła podróż]] |
||
⚫ | |||
− | [[Hobbit: Pustkowie Smauga]] |
||
⚫ | |||
− | [[Hobbit: Bitwa Pięciu Armii]] |
||
+ | W [[TE 2941|2941]] roku zjawił się w [[Bag End]] na generalnym spotkaniu członków Kompanii Thorina. Nosił wówczas brązowy kaptur<ref name=":1">[[J.R.R. Tolkien]], [[Hobbit]], Zabawa zgoła nieoczekiwana, ISBN 978-83-241-3951-4</ref>. |
||
− | |Tytuł10 = '''Aktor''' |
||
− | |Zawartość10 = [[John Callen]]}} |
||
+ | Wraz ze swoim bratem ''byli mistrzami w rozpalaniu ognisk'', więc takie zadanie przypadło im w udziale podczas wyprawy<ref>[[J.R.R. Tolkien]], [[Hobbit]], Baranie pieczyste, ISBN 978-83-7758-297-8</ref>. |
||
− | '''Óin''' (ur. [[TE 2774|2744 TE]], zm. grudzień [[TE 2994|2994 TE]]) – [[Krasnoludy|krasnolud]] z [[Plemię Durina|Plemienia]] [[Durin]]a, syn [[Gróin]]a, brat [[Glóin]]a. Urodził się już po ataku [[Smaug]]a na Erebor. Był członkiem [[Kompania Thorina|Kompanii]] [[Thorin II Dębowa Tarcza|Thorina II Dębowej Tarczy]] i walczył w [[Bitwa Pięciu Armii|Bitwie Pięciu Armii]]. Wziął też udział w wyprawie [[Balin]]a do [[Moria|Morii]], gdzie zginął porwany przez [[Czatownik]]a. Mimo, że Óin jest bohaterem książki "[[Hobbit, czyli tam i z powrotem]]", a ponadto jego postać wielokrotnie jest wspominana w innych dziełach, o krasnoludzie tym wiadomo stosunkowo mało. Nosił brązowy kaptur. Wraz ze swoim bratem Glóin'em byli "mistrzami w rozpalaniu ognisk", więc takie zadanie przypadło im w udziale podczas wyprawy do Ereboru. |
||
+ | Podczas przeprawy przez [[Góry Mgliste]], kompania została zaatakowana przez [[Wargowie|Wargów]]. Óin był pierwszym z krasnoludów, który schronił się przed tymi dzikimi wilkami na drzewach<ref>[[J.R.R. Tolkien]], ''[[Hobbit]], Z deszczu pod rynnę'', ISBN 978-83-241-3951-4</ref>. |
||
⚫ | |||
− | === Na wygnaniu === |
||
− | Óin urodził się 2744 roku TE jako pierworodny syn [[Gróin]]a. Imię prawdopodobnie otrzymał po [[Óin (Król Ereboru)|Óinie]], królu Ereboru w latach 2238 - 2488 TE. W chwili przyjścia na świat ojciec Óina miał 73 lata. Krasnolud narodził się i dorastał w trudnym dla swojego ludu okresie tułaczki, po tym jak został on wygnany z [[Erebor]]u przez [[smoki|smoka]] [[Smaug]]a. Kiedy Óin miał 9 lat urodził się jego brat [[Glóin]], późniejszy ojciec [[Gimli]]ego. Nie wiadomo, czy bracia brali udział w [http://pl.lotr.wikia.com/wiki/Wojna_Krasnolud%C3%B3w_z_Orkami wojnie krasnoludów z orkami] z [[Moria|Morii]], która zakończyła się 2799 roku TE [[Bitwa w dolinie Azanulbizar|bitwie w Dolinie Azunalbizar]]. Prawdopodobnie potem wraz z resztą rodu Óin odszedł w góry [[Ered Luin]]. Tam w 2923 roku TE w wieku 252 lat zmarł jego ojciec Gróin. |
||
+ | Po śmierci Smauga walczył w Bitwie Pięciu Armii i przeżył.<ref>[[J.R.R. Tolkien]], ''[[Hobbit]], Nadejście Burzy'', ISBN 978-83-241-3951-4</ref> Po zakończeniu wyprawy, Óin osiadł w Ereborze na krótki czas<ref name=":2">[[J.R.R. Tolkien]], [[Hobbit]], Droga powrotna, ISBN 978-83-241-3951-4</ref>. |
||
⚫ | |||
− | Bardzo trudny okres tułaczki przedłużał się, a chęć zemsty na Smaugu i odzyskania ojczyzny i zrabowanych bogactw coraz bardziej rosła w krasnoludach. W 2941 roku TE król Plemienia Durina [[Thorin II Dębowa Tarcza]] z pomocą czarodzieja [[Gandalf]]a zorganizował wyprawę do Ereboru. Óin wraz z Glóinem postanowili wziąć w niej udział. Poza tym do [[Kompania Thorina|kompanii]] przystąpili inni krasnoludowie: [[Balin]] i [[Dwalin]], bracia stryjeczni Óina, [[Fíli]], [[Kíli]], [[Dori]], [[Nori]], [[Ori]], [[Bifur]], [[Bofur]] oraz [[Bombur]]. Do drużyny dołączył też [[hobbici|hobbit]] [[Bilbo Baggins]]. Kompania w towarzystwie czarodzieja wyruszyła z [[Hobbiton]]u 27 kwietnia. W relacji Bilba mało jest informacji o Óinie w czasie wędrówki. Pierwszy etap wędrówki do [[Rivendell]] był spokojny i tylko spotkanie z trzema [[trolle|trollami]] go zakłóciło. Gandalf na jakiś czas odłączył się od reszty, a pod jego nieobecność wszyscy, włącznie z Óinem wpadli w zasadzkę trolli. Przed śmiercią uchował ich jedynie powrót czarodzieja i śmierć wrogów wraz z nastaniem dnia. Po kilkunastodniowym pobycie w Rivendell kompania ruszyła w [[Góry Mgliste]]. Przeprawa przez nie była bardzo niebezpieczna, drużyna bowiem dostała się do niewoli [[gobliny|goblinów]]. Tutaj również uratował ją Gandalf. Po przeprawie przez [[Anduina|Wielka Rzeką]] z pomocą [[Wielkie Orły|Wielkich Orłów]] drużyna zatrzymała się na pewien czas u [[Beorn]]. Do jego domu krasnoludy wchodzili parami: Óin wszedł razem ze swoim bratem Glóinem. Dalsza droga wiodła traktem elfów przez [[Mroczna Puszcza|Mroczną Puszczę]]. Kompania wędrowała już bez towarzystwa Gandalfa przez prawie miesiąc. Pod koniec sierpnia wędrowcy zboczyli ze ścieżki. 23 sierpnia [[elfowie]] schwytali Thorina, a dzień później resztę kompanii zaatakowały [[wielkie pająki]]. Krasnoludów wyswobodził Bilbo, ale wkrótce potem dostali się oni do niewoli u elfów. Jedynie hobbit, korzystając z [[Jedyny Pierścień|Pierścienia]] zdołał ujść przed nimi. Wszyscy zostali uwięzieni w jaskiniach [[Thranduil]]a. Przebywali tam do końca września. W końcu z pomocą Bilba uciekli ukryci w beczkach po winie, spławianych [[Leśna Rzeka|Leśną Rzeką]] do [[Esgaroth]]. Po krótkim pobycie w mieście wyruszyli ku Ereborowi. Wkrótce doszło śmierci Smauga, potem zaś do [[Bitwa Pięciu Armii|Bitwy Pięciu Armii]], w której połączone siły krasnoludów, ludzi i elfów rozgromiły armię goblinów pod wodzą [[Bolg]]a. Óin, podobnie jak reszta kompanii Thorina wziął udział w starciu. Po bitwie, w której zginął Thorin oraz Fíli i Kili podzielono łupy. Óin otrzymał swoją część i brał udział w odbudowie królestwa. |
||
− | === |
+ | === [[Wyprawa Balina|Wyprawa do Morii]] === |
+ | W [[TE 2989|2989]] <ref>[[J.R.R. Tolkien]], [[Władca Pierścieni]], [[Dodatek B]], ISBN 978-83-7758-297-8</ref> roku część krasnoludów namówiło [[Balin]]a do zorganizowania wyprawy do [[Moria|Morii]]. Król niechętnie na to zezwolił. Wkrótce liczna grupa, w której znalazł się również Óin, wyruszyła pod wodzą Balina do dawnej ojczyzny krasnoludów<ref name=":4">J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, Księga Druga, Rozdział 2: Narada u Elronda, Amber, Warszawa |
||
− | Óin za swoją część łupu wybudował dom w Ereborze. Mieszkał tam prawie 50 lat i niewątpliwie cieszył się poważaniem. Był to czas rozkwitu królestwa pod rządami [[Dáin II Żelazna Stopa|Dáina II Żelaznej Stopy]]. |
||
+ | 2011,'' ISBN 978-83-7758-297-8''</ref>. |
||
+ | Ekspedycja [[Balin]]a dotarła do Morii, przepędzając stamtąd licznych orków i zabijając największego z nich. Po tym zwycięstwie, krasnoludowie założyli kolonię w [[Moria|Morii]] i odnaleźli wiele skarbów. Fragment zapisków [[Ori]]ego z l [[Księga Mazarbul|Księgi Mazarbul]] mówi, że Óin wyruszył na ''poszukiwanie górnej zbrojowni w trzecim podziemiu''<ref name=":3">[[J.R.R. Tolkien]], [[Władca Pierścieni]], [[Drużyna Pierścienia (tom)|Drużyna Pierścienia]], Most w Khazad-dûm, ISBN 978-83-7758-297-8.</ref>. |
||
− | === Wyprawa do Morii === |
||
− | W [[TE 2989|2989]] roku część krasnoludów namówiło [[Balin]]a do zorganizowania [[Plik:Oin.jpg|thumb]]wyprawy do [[Moria|Morii]]. Król niechętnie na to zezwolił. Wkrótce liczna grupa pod wodzą Balina wyruszyła w kierunku dawnej ojczyzny [[plemię Durina|plemienia Durina]]. Óin także do niej dołączył, a poza tym, spośród członków dawnej kompanii Thorina, w wędrówce do Morii wziął udział [[Ori]]. Wkrótce krasnoludowie dotarli do celu i przez pierwsze lata zaczęli oczyszczać Khazad-dûm z orków. Zaczęto spisywać kronikę, w której notowano poczynania krasnoludów. Po przeszło dwóch latach Balin ogłosił się władcą Morii. Wybrał na swoją siedzibę [[Komnata Mazarbul|Komnatę Mazarbul]]. Wkrótce po tym odnaleziono złoża [[mithril]]u. Niebawem jednak dobra passa się zakończyła. Orkowie zaczęli coraz częściej atakować krasnoludów. Wielu z nich schodziło z Gór Mglistych. 10 grudnia 2994 roku TE poległ zastrzelony przez orka Balin. Coraz więcej wrogów napierało na Morię. Wkrótce zajęli [[Most Durina]]. Óin postanowił podjąć desperacką próbę ucieczki. Kiedy tylko wyszedł przez zachodnią bramę został pochwycony i porwany przez [[Czatownik]]a - potwora, który zagnieździł się w pobliskim jeziorze. Wzmianka o jego śmierci zawarta została w [[Księga Mazarbul|Księdze Mazarbul]]. Jego los, podobnie jak los całej Morii pozostawał nieznany, aż dotąd, kiedy [[Drużyna Pierścienia]] dotarła do Morii. |
||
+ | Krasnoludowie żyli w dostatku przez pięć następnych lat, kiedy to 10 grudnia 2994 roku Balin został postrzelony przez orka nad [[Jezioro Zwierciadlane|Jeziorem Zwierciadlanym]]. Wówczas, gobliny zaczęły schodzić się do Morii z całych [[Góry Mgliste|Gór Mglistych]]. Óin podjął próbę ucieczki z, przez [[Zachodnia Brama Morii|Zachodnią Bramę]], lecz został porwany przez [[Czatownik|Czatownika z Wody]]<ref name=":3">J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, Księga Druga, Rozdział 5: Most w Khazad-dûm, Muza SA, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7758-297-8.</ref>. |
||
⚫ | |||
− | {{DrzewoÓin}} |
||
+ | Faktyczny stan sytuacji poznała dopiero [[Drużyna Pierścienia]], przechodząc przez Morię i odnajdując [[Księga Mazarbul|Księgę Mazarbul]]. Odnaleźli w niej fragment, opisujący śmierć Óina<ref name=":3">J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, Księga Druga, Rozdział 5: Most w Khazad-dûm, Muza SA, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7758-297-8.</ref>. |
||
− | == Imię == |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
− | == |
+ | == Etymologia == |
⚫ | |||
− | W filmie "[[Hobbit: Niezwykła podróż]]" Óina zagrał [[John Callen]]. W polskiej wersji głosu użyczył mu Marek Frąckowiak. W adaptacji ma problemy ze słuchem i posługuje się długim kosturem. |
||
+ | == Adaptacje == |
||
− | Postać Óina pojawia się również w animowanym filmie "[[Hobbit (1977)|Hobbit]]" z 1977 roku, nie ma jej natomiast w filmie "[[The Hobbit (1966)|Hobbit]]" z 1966 roku. |
||
+ | [[Plik:In 1977.png|thumb|255x255px|Óin w adaptacji z 1977 roku]] |
||
+ | === [[The Hobbit (1966)]] === |
||
⚫ | |||
+ | Óin nie występuje w tej adaptacji, podobnie jak pozostali krasnoludowie z Kompanii Thorina. |
||
+ | === [[Hobbit (1977)|The Hobbit (1977)]] === |
||
+ | Nieznany jest aktor, który użycza głosu Óinowi. |
||
+ | === [[Hobbit (trylogia filmowa)]] === |
||
+ | W rolę Óina wcielił się aktor John Callen. Opis Óina ujawniło studio pracujące nad filmem: |
||
+ | |||
+ | ''Wraz z bratem Glóinem, Óin jest dalekim kuzynem Thorina Dębowej Tarczy. To dzielny krasnolud z Północy, który przyłączył się do kompanii Thorina przez samą lojalność wobec rodu, a także dlatego, że zainwestował w całe przedsięwzięcie solidną sumkę. Óin jest oczytany i ma dociekliwy umysł, pełni więc rolę uzdrowiciela kompanii, często zalecając ziołową maść własnego pomysłu, na co inne krasnoludy często reagują „oj nie, Óinie”.'' |
||
+ | |||
+ | Pełni on funkcję medyka w kompanii Thorina, dlatego też postanowił nie wyruszać z resztą krasnoludów do Ereboru, ale pozostać w Esgaroth i pomóc śmiertelnie rannemu Kílemu. Óin został przedstawiony jako krasnolud w podeszłym wieku, z problemami ze słuchem. |
||
+ | |||
+ | === [[The Hobbit (1983)|The Hobbit (gra z 1982 roku)]] === |
||
+ | Óin został całkowicie pominięty w tej adaptacji. |
||
+ | |||
+ | === [[The Hobbit (2003)|The Hobbit (gra z 2003 roku)]] === |
||
+ | Nieznany jest aktor, który podkłada głos Óinowi. |
||
+ | |||
+ | === [[LEGO The Hobbit|LEGO The Hobbit (2014)]] === |
||
+ | Minifigurka Óina pojawia się w grze o tej samie nazwie, oraz w zestawie LEGO ''Ucieczka w beczkach''. Krasnolud jest uzbrojony w długi kostur. |
||
+ | |||
⚫ | |||
+ | |||
+ | {{Wyprawa Balina}} |
||
+ | |||
+ | {{Przypisy}} |
||
+ | |||
⚫ | |||
+ | [[Kategoria:Członkowie kompanii Thorina]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
+ | |||
+ | [[ca:Óin]] |
||
[[de:Óin (Sohn von Gróin)]] |
[[de:Óin (Sohn von Gróin)]] |
||
[[en:Óin]] |
[[en:Óin]] |
||
[[es:Óin]] |
[[es:Óin]] |
||
− | [[ |
+ | [[fr:Óin]] |
+ | [[it:Óin]] |
||
⚫ | |||
+ | [[nl:Óin]] |
||
⚫ | |||
+ | [[ru:Оин]] |
||
⚫ | |||
+ | [[zh:歐音]] |
||
⚫ | |||
− | [[Kategoria:Mężczyźni]] |
||
− | [[Kategoria:Grafiki z krasnoludami]] |
||
− | [[Kategoria:Grafiki z filmu Hobbit]] |
Wersja z 17:27, 29 gru 2019
Óin (2744 TE - 2994 TE) – krasnolud z Plemienia Durina, syn Gróina, brat Glóina, członek Kompanii Thorina[1] i uczestnik Wyprawy Balina[2].
Biografia
Wyprawa do Ereboru
W 2941 roku zjawił się w Bag End na generalnym spotkaniu członków Kompanii Thorina. Nosił wówczas brązowy kaptur[3].
Wraz ze swoim bratem byli mistrzami w rozpalaniu ognisk, więc takie zadanie przypadło im w udziale podczas wyprawy[4].
Podczas przeprawy przez Góry Mgliste, kompania została zaatakowana przez Wargów. Óin był pierwszym z krasnoludów, który schronił się przed tymi dzikimi wilkami na drzewach[5].
Po śmierci Smauga walczył w Bitwie Pięciu Armii i przeżył.[6] Po zakończeniu wyprawy, Óin osiadł w Ereborze na krótki czas[7].
Wyprawa do Morii
W 2989 [8] roku część krasnoludów namówiło Balina do zorganizowania wyprawy do Morii. Król niechętnie na to zezwolił. Wkrótce liczna grupa, w której znalazł się również Óin, wyruszyła pod wodzą Balina do dawnej ojczyzny krasnoludów[2].
Ekspedycja Balina dotarła do Morii, przepędzając stamtąd licznych orków i zabijając największego z nich. Po tym zwycięstwie, krasnoludowie założyli kolonię w Morii i odnaleźli wiele skarbów. Fragment zapisków Oriego z l Księgi Mazarbul mówi, że Óin wyruszył na poszukiwanie górnej zbrojowni w trzecim podziemiu[9].
Krasnoludowie żyli w dostatku przez pięć następnych lat, kiedy to 10 grudnia 2994 roku Balin został postrzelony przez orka nad Jeziorem Zwierciadlanym. Wówczas, gobliny zaczęły schodzić się do Morii z całych Gór Mglistych. Óin podjął próbę ucieczki z, przez Zachodnią Bramę, lecz został porwany przez Czatownika z Wody[9].
Faktyczny stan sytuacji poznała dopiero Drużyna Pierścienia, przechodząc przez Morię i odnajdując Księgę Mazarbul. Odnaleźli w niej fragment, opisujący śmierć Óina[9].
Drzewo genealogiczne
Náin II | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dáin I | Borin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thrór | Farin | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thráin II | Fundin | Gróin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Thorin Dębowa Tarcza | Balin | Dwalin | Óin | Glóin | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gimli | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Etymologia
Imię Óin pochodzi z nordyckiego poematu Völuspá, gdzie nosił je jeden z karłów. Oznacza ono w języku staronordyckim "straszliwy".
Adaptacje
The Hobbit (1966)
Óin nie występuje w tej adaptacji, podobnie jak pozostali krasnoludowie z Kompanii Thorina.
The Hobbit (1977)
Nieznany jest aktor, który użycza głosu Óinowi.
Hobbit (trylogia filmowa)
W rolę Óina wcielił się aktor John Callen. Opis Óina ujawniło studio pracujące nad filmem:
Wraz z bratem Glóinem, Óin jest dalekim kuzynem Thorina Dębowej Tarczy. To dzielny krasnolud z Północy, który przyłączył się do kompanii Thorina przez samą lojalność wobec rodu, a także dlatego, że zainwestował w całe przedsięwzięcie solidną sumkę. Óin jest oczytany i ma dociekliwy umysł, pełni więc rolę uzdrowiciela kompanii, często zalecając ziołową maść własnego pomysłu, na co inne krasnoludy często reagują „oj nie, Óinie”.
Pełni on funkcję medyka w kompanii Thorina, dlatego też postanowił nie wyruszać z resztą krasnoludów do Ereboru, ale pozostać w Esgaroth i pomóc śmiertelnie rannemu Kílemu. Óin został przedstawiony jako krasnolud w podeszłym wieku, z problemami ze słuchem.
The Hobbit (gra z 1982 roku)
Óin został całkowicie pominięty w tej adaptacji.
The Hobbit (gra z 2003 roku)
Nieznany jest aktor, który podkłada głos Óinowi.
LEGO The Hobbit (2014)
Minifigurka Óina pojawia się w grze o tej samie nazwie, oraz w zestawie LEGO Ucieczka w beczkach. Krasnolud jest uzbrojony w długi kostur.
Kompania Thorina | |
---|---|
Thorin II Dębowa Tarcza • Balin • Dwalin • Fíli • Kíli • Dori • Nori • Ori • Óin • Glóin • Bifur • Bofur • Bombur • Gandalf • Bilbo Baggins |
Członkowie wyprawy Balina | |
---|---|
Balin • Óin • Ori • Náli • Frár • Lóni • Flói |
Przypisy
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Dodatek C, ISBN 978-83-7758-297-8
- ↑ 2,0 2,1 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, Narada u Elronda, ISBN 978-83-7758-297-8 Błąd rozszerzenia cite: Nieprawidłowy znacznik
<ref>
; nazwę „:4” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością - ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, Zabawa zgoła nieoczekiwana, ISBN 978-83-241-3951-4
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, Baranie pieczyste, ISBN 978-83-7758-297-8
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, Z deszczu pod rynnę, ISBN 978-83-241-3951-4
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, Nadejście Burzy, ISBN 978-83-241-3951-4
- ↑ J.R.R. Tolkien, Hobbit, Droga powrotna, ISBN 978-83-241-3951-4
- ↑ J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Dodatek B, ISBN 978-83-7758-297-8
- ↑ 9,0 9,1 9,2 J.R.R. Tolkien, Władca Pierścieni, Drużyna Pierścienia, Most w Khazad-dûm, ISBN 978-83-7758-297-8. Błąd rozszerzenia cite: Nieprawidłowy znacznik
<ref>
; nazwę „:3” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością Błąd rozszerzenia cite: Nieprawidłowy znacznik<ref>
; nazwę „:3” zdefiniowano więcej niż raz z różną zawartością